-
1 sto [1]
1. sto, stetī, statum, stātūrus, āre (Stamm sta, wie in εστη-κα, εστάναι, ahd. stân), stehen, I) im Ggstz. zum Sitzen usw., im weiteren Sinne = stehend verweilen, sich aufhalten, sich befinden, A) eig.: 1) im allg.: a) v. leb. Wesen: stant ambo, non sedent, Plaut.: cum virgo staret et Caecilia in sella sederet, Cic.: stans ac rectus homo (Ggstz. humilis et ad terram more quadrupedum abiectus), Liv.: stantes (im Stehen, sich erhoben habend) plaudebant, Cic. (vgl. stantia in plausum tota theatra, Prop.): Minerva, quae est in Parthenone stans (in stehender Stellung), Plin.: stando (im Stehen) mingens, Amm.: cui standi (sich auf den Füßen zu erhalten) vulnera vires non dederant, Ov.: stans pede in uno, Hor.: stante alqo, in jmds. Gegenwart, Cic. u. Tac.: me stante, Cic.: stantibus legatis, in Gegenwart d.G., Liv. – ad ianuam, ad curiam, Cic.: ad fores, Curt.: ante aedes, Plaut.: post aulaea, Curt.: in atriis, Plaut.: in conspectu exercitus, Curt.: cum gladiis in conspectu senatus, Cic.: circum senatum (v. Bürgern usw.), Cic.: propter in occulto, Cic.: stat super (oben darauf, auf dem Wagen), Ov.: hic foris, Plaut.: hinc procul, Ter.: qui proximi steterant, Caes. – Pass. impers., quid agitur? statur! Plaut. u. Ter. – b) v. lebl. Subjj.: stabat in his (lucis) ingens quercus, Ov.: in cava nullus stet tibi nare pilus, Ov.: stant saxa antro, Ov.: stramenta stantia in segete relinquit, ut postea subsecentur, Varro. – v. Altären u. Bildsäulen, stabant sine ignibus arae, Ov.: quorum statuae steterunt in rostris, Cic.: signa stant ad impluvium, Cic.: stabat commune sepulcrum, Hor.: aëneus (als eherne Bildsäule) ut stes, Hor.: levi de marmore tota stabis, wirst dastehen (als Bildsäule) aus M., Verg. – v. Webstuhle und dem Gewebe, aufrecht stehend, stans tela, Ov. met. 4, 275: stantes telae, Ov. fast. 3, 819.
2) insbes.: a) als milit. t.t. – stehen, aufgestellt sein, laxius, Curt.: in ulteriore ripa, Curt.: ante signa, Curt.: pro porta (v. Posten), Liv.: extra teli iactum, Liv.: sub armis, Auct. b. Afr.: in acie, Auct. b. Hisp.: haud impari acie, Liv.: pars aciei stetit sub hoste (tiefer als der F.), Auct. b. Afr.: quotā parte virium suarum ibi dimicavit Antiochus? In Asia totius Asiae steterunt vires, Liv.: stetimus tela aspera contra contulimusque manus, Verg.: Bactriani armati stabant, Curt.: Eumenes rex Attalusque cum omni manu sua ab tergo inter postremam aciem ac vallum steterunt, Liv. – b) v. Dienern, dastehen, aufwarten, pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. fr.: sto exspectans, si quid mihi imperent, Ter.: ad cyathum et vinum, Suet.: ad pedes, Suet. – c) v. Buhldirnen = prostare, feilstehen, meritoria (sc. scorta) intra urbem stare vetuit, Vopisc. Tac. 10, 2: stat meretrix certo cuivis mercabilis aere, Ov. am. 1, 10, 21: olente in fornice stans, Hor. sat. 1, 2, 30: quod steterat multis in carcere fornicis annis, Iuven. 10, 239; vgl. 11, 172. – d) von Gebäuden = fertig dastehen, erbaut sein, iam stabant Thebae, Ov.: stet Capitolium fulgens, Hor.: aedificant muros. Stabat opus, Ov.: iam stare ratem, Val. Flacc. – e) v. Schiffen u. Schiffern, wo liegen, vor Anker liegen, stant litore puppes, Verg.: lembi, qui in Strymone stabant, Liv.: stabat classis in salo ad Leptim, Auct. b. Afr.: classe divisā pars in salo ad ostium portus in ancoris stetit, Liv.: intra sexagesimum diem quam caesa silva erat centum sexaginta navium classis in ancoris stetit, Flor.: nox ea, quā propter vim tempestatis stare ad ancoram in salo Romana classis non posset, Liv. – f) starrend stehen, emporstehen, -starren, -ragen, steteruntque comae, Verg. u. Ov.: crines fulti pulvere, Stat.: saetae, cristae, Ov.: stant mammae, Plin. – g) mit Abl. = von etwas starren, strotzen, vollstehen, -sein, cupressi stant rectis foliis, Enn. fr.: stat ager sentibus, Caecil. com. fr.: stat nive candidum Soracte, Hor.: pulvere caelum stare, Verg.: stant lumina flammā, Verg.
B) bildl.: 1) im allg.: in fastigio eloquentiae, Quint.: ante oculos stat ille meos, Ov.: pericula stant circum alqm, Verg.
2) auf jmds. Seite stehen, -sein, ihm anhangen, beistehen, od. das Gegenteil, gegen jmd. stehen, jmds. Gegner sein, a) mit ab u. Abl.: stare a se potius quam ab adversariis, Cic.: ab iis stare, Nep.: a senatu et a bonorum causa stare, Cic. – b) mit cum u. Abl.: vobiscum me stetisse dicebat, Cic.: quae (pars) cum Romanis stabat, Liv.: cum di prope cum Hannibale starent, Liv.: capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant, Liv.: übtr., fortuna cum barbaris stabat, Liv.: victoria stat tecum, Ov. – c) m. pro u. Abl.: pro nobis, Ov.: pro Iuba atque Afris, Quint.: pro Pompei partibus, id est pro re publica, Vell.: pro meliore causa, Curt.: pro isdem partibus, Sen.: ruina partium, pro quibus steterat, Liv. fr.: stabat pro templo, für den T. (als Schützer), er war der Tempelhüter, Verg.: übtr., si pro mea patria ista virtus staret, Liv.: ni pro iure gentium stetisset fortuna, Liv.: stabat pro partibus invicta fortuna, Flor.: stabit pro signis iusque piumque tuis, Ov. – d) m. in u. Abl.: Graeci, qui in Darei partibus steterant, Curt. 3, 11 (28), 18. – e) mit in od. contra od. adversus u. Akk., gew. im Ggstz. zu ab, cum, pro u. Abl.: nec steterunt in te virque paterque meus, Ov.: quod adversus populi commoda in senectute steterat, sich dem V. des V. widersetzt hatte, Nep.: cum saepe a mendacio contra verum stare homines consuescerent, Cic.: qui nobiscum adversus barbaros steterunt, Nep.: Ligarium non pro Cn. Pompeio, sed pro Iuba et Afris inimicissimis populo Romano stetisse, Quint.: Mulciber in Troiam, pro Troia stabat Apollo, Ov.: mox simulatione contra Pompeium et Caesarem, animo pro Caesare stetit, Vell.: quemadmodum Antiochi Philippique bello pro vobis adversus reges, sic nunc pro rege adversus vos stetimus, Liv.: cum quo ferocissime pro Romana societate adversus Punicum foedus steterat, Liv. – f) mit Advv.: hinc stas, illim causam dicis, Plaut. Men. 799: ut, unde stetisset, eo se victoria transferret, Iustin. 5, 4, 12: prope incondita Thurinorum turba nec satis fido animo, unde pugnabat, stans, Liv. 25, 15, 13: unde ius stabat, ei (populo) victoriam dedit (eventus belli), Liv. 21, 10, 9: aliunde stet semper, aliunde sentiat, Liv. 24, 45, 3.
3) auf jmd. od. etwas beruhen, m. in u. Abl. od. m. bl. Abl., omnis in Ascanio cari stat cura parentis, Verg.: stat salus in armis, Val. Flacc.: vigili stant bella magistro, Sil.
4) wie unser zu stehen kommen = kosten, centum talentis, Liv.: magno pretio, Hor.: alci gratis, Cic. Verr. 5, 48 (s. Zumpt z. St.). – übtr., multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit, Liv.: damnavit multo staturum sanguine Martem, Mart.: sanguine quippe, si renuat, blando nimium facilique marito statura obsequia, Sil.: nulla pestis humano generi pluris stetit, Sen.: tunc res immenso placuit statura labore, Lucan.: haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit, Liv.: periculum vitae meae tuo stat periculo, wird erkauft, ist zu haben für usw., Plaut.: Herculeo stabunt (logi ridiculi) prandio, cenā tibi, Plaut.
II) prägn.: A) eig.: 1) im Ggstz. zur Bewegung = stillstehen, -halten, still-, unbeweglich dastehen, sich nicht rühren, a) eig.: α) v. leb. Wesen, si iste ibit, ito: stabit, astato simul, Plaut.: sed abi intro, noli stare, Plaut.: quid stas lapis? Ter. – equus stare nescit, Verg.: ut taurus vaccā ademptā stare nequit, ruhen und rasten, Ov. – β) v. lebl. Subjj., wie v. Schiffen, videsne navem illam? stare nobis videtur, at iis qui in navi sunt moveri haec villa, Cic. Acad. 2, 81: stetit aequore puppis, Ov.: mea si staret navis in Oceano, still läge, Prop. – von Himmelskörpern, statim stant signa, Plaut. – von Gewässern und anderen Flüssigkeiten, stant aquae, Ov.: placidum ventis stat mare, Verg.: stantia freta, Ov.: stat et fracto dolio vinum, Sen.: gelidus in venis stetit haesitque sanguis, Sen. poët.: cuius ex levi tactu stabant profluvia sanguinis, Arnob. – vom Eis, stat glacies iners, Hor. – b) übtr., von der Zeit – gleichs. stillstehen, verweilen, non segnis stat remeatve dies, Tibull.: veluti stet volucris dies, Hor.
2) mit dem Nbbegr. der Festigkeit, a) als milit. t.t. – α) stehen, festen Fuß fassen, standhalten, in gradu (auf der Mensur), Cic.: qui (miles) steterit (Ggstz. abiecto scuto fugiat), Cic.: in acie stare ac pugnare (Ggstz. in castra refugere), Liv.: verb. comminus stare et impetum sustinere, Caes.: contra leonem etiam stetit, Spart. – β) übtr., v. Kampfe selbst – stehen, auf einer Stelle haften, schweben, anceps dicitur certamen stetisse, soll ohne allen Ausschlag gestanden haben, Liv.: ibi aliquamdiu atrox pugna stetit, Liv.: diu pugna neutro inclinata stetit, Liv. – b) von Felsen, Gebäuden = fest, unerschütterlich stehen, dauern (vgl. Drak. Liv. 31, 31, 15), quam si dura silex aut stet Marpesia cautes, Verg.: nec domus ulla nec urbs stare poterit, Cic.: stantibus Hierosolymis, Cic.: muros stare, Liv.: stantia moenia (Ggstz. ruinae muri), Liv.: aedes sacrae stantes (Ggstz. aedium sacrarum ruinae), Sen. – c) v. Geschossen, fest stecken bleiben, haften, missum stetit inguine ferrum, Ov.: hasta stetit medio tergo, Ov.: ossa inter ferreus ad costas alto stat vulnere mucro, Verg.
B) bildl.: 1) im allg., stillstehen, stehenbleiben, utinam res publica stetisset quo coeperat statu, Cic. de off. 2, 3: nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque secum vetustas, Sen. ad Marc. 26, 6.
2) stare per alqm, durch jmds. Schuld gleichs. hangen bleiben = an jmd. hangen, liegen, jmds. Schuld sein, per me stetisse, Ter.: non per me stetit, Quint. – oft stat od. non (nihil) stat per alqm m. folg. quo minus u. Konj., Caes., Liv. u.a., od. stat per alqm m. folg. quin od. ne u. Konj., Liv., Suet. u.a. (vgl. Drak. Liv. 8, 2, 2. M. Müller Liv. 2, 31, 11. Ruperti Tac. dial. 21 extr.): u. per alqm stat m. folg. ut u. Konj., Plin. ep. 10, 6 (22), 2. Ps. Quint. decl. 250: per alqm non stat m. folg. Infin., Scaevol. dig. 32, 1, 38. § 6.
3) mit dem Nbbegr. der Festigkeit u. Dauer = a) fest-, unerschüttert stehen, sich halten, sich behaupten, bestehen, verbleiben, Bestand haben (Ggstz. titubare, corruere, concĭdere), si stare non possunt, corruant, wenn sie sich nicht halten, sich nicht (bei ihren Vermögensumständen) behaupten können, so mögen sie fallen (bankrott werden), Cic.: qui me stante (solange ich mich in meiner Würde behauptete) stare non poterant, Cic.: per quos homines ordinesque steterim, Cic.: dum stabat regno incolumis, Verg.: stamus animis, sind festen Mutes, Cic.: stas animo, Hor.: quae si valuissent, res publica staret, tu tuis flagitiis concĭdisses, Cic.: res publica stat virtute suā, Liv.: regnum eorum novum fraternā stare concordiā, Liv.: tutelā muliebri res Latina et regnum avitum puero stetit, verblieb dem Kn., Liv.: stat nulla mortalibus umquam, fortunā titubante, fides, Sil.: nullo enim modo posse video stare istum (Caesarem) diutius, quin ipse per se etiam languentibus nobis concĭdat, Cic. ad Att. 10, 8, 6. – b) bei etw. festbleiben, α) = beharren, verharren, ihm nachkommen, an etw. sich halten bei etw. es bewenden lassen, m. in u. Abl., in fide, Cic.: in sententia, Liv.: stare oportet in eo, quod sit iudicatum, Cic. – m. bl. Abl., stant sententiā, Plaut.: suis stare iudiciis, Cic.: censoris opinione, Cic.: alcis iudicio, Cic.: alcis decreto, Caes.: illis promissis, Cic.: pacto, Liv.: ut palam in senatu diceret, staturus eo esset, quod censuissent, an ad populum laturus, Liv.: impers., eo stabitur consilio, Liv.: statur priore foedere, Liv. – mit Dat., arbitri sententiae, voluntati patris defuncti, ICt.: rei iudicatae, ICt. – β) übtr., feststehen = festgesetzt-, fest bestimmt-, fest beschlossen sein, stat sua cuique dies, Verg.: tempus agendae rei nondum stare, Liv.: u. so stat sententia, Ter.: stat pensata diu belli sententia, vincam servare invitos, Sil. – dah. stat alci sententia m. folg. Infin. = es steht bei jmd. der Entschluß-, der Wille fest, es ist bei jmd. fest beschlossen, zu usw., Liv.: so auch stat pectore fixum mit folg. Infin., Val. Flacc.: u. stat alci od. bl. stat mit folg. Infin., Cic. u.a. – c) v. Schauspielern u. Schauspielen, stehen = sich auf der Bühne halten, gefallen (Ggstz. cadere, exigi), in his, quas primum Caecilii didici novas, partim sum earum exactus, partim vix steti, Ter.: illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, hoc stabant, Hor. – cum stetit olim nova (fabula), actoris operā magis stetisse quam suā, Ter.: securus, cadat an recto stet fabula talo, Hor. – / Perf. stĕtĕrunt gemessen, Verg. Aen. 2, 774; 3, 48. Prop. 2, 8, 10 M. Ov. her. 7, 166. – Das Supinum statum will Prisc. 9, 38 mit langem a, dagegen 10, 27 mit kurzem a gemessen haben; stātūrus mißt Lucan. 2, 566 u. 719; 3, 381. Sil. 17, 82. Mart. 6, 32, 3. – vulg. Nbf. isto, wov. istat, Augustin. serm. 118, 4 Mai: istamus, Itala (Fuld.) Roman. 5, 2: istatis, Itala (psalt. Veron.) psalm. 133, 1: ista, Itala (Fuld.) Iacob. 2, 3: istare, Isid. de nat. rer. 44, 2 cod. Bamb. A.
-
2 sto
1. sto, stetī, statum, stātūrus, āre (Stamm sta, wie in εστη-κα, εστάναι, ahd. stân), stehen, I) im Ggstz. zum Sitzen usw., im weiteren Sinne = stehend verweilen, sich aufhalten, sich befinden, A) eig.: 1) im allg.: a) v. leb. Wesen: stant ambo, non sedent, Plaut.: cum virgo staret et Caecilia in sella sederet, Cic.: stans ac rectus homo (Ggstz. humilis et ad terram more quadrupedum abiectus), Liv.: stantes (im Stehen, sich erhoben habend) plaudebant, Cic. (vgl. stantia in plausum tota theatra, Prop.): Minerva, quae est in Parthenone stans (in stehender Stellung), Plin.: stando (im Stehen) mingens, Amm.: cui standi (sich auf den Füßen zu erhalten) vulnera vires non dederant, Ov.: stans pede in uno, Hor.: stante alqo, in jmds. Gegenwart, Cic. u. Tac.: me stante, Cic.: stantibus legatis, in Gegenwart d.G., Liv. – ad ianuam, ad curiam, Cic.: ad fores, Curt.: ante aedes, Plaut.: post aulaea, Curt.: in atriis, Plaut.: in conspectu exercitus, Curt.: cum gladiis in conspectu senatus, Cic.: circum senatum (v. Bürgern usw.), Cic.: propter in occulto, Cic.: stat super (oben darauf, auf dem Wagen), Ov.: hic foris, Plaut.: hinc procul, Ter.: qui proximi steterant, Caes. – Pass. impers., quid agitur? statur! Plaut. u. Ter. – b) v. lebl. Subjj.: stabat in his (lucis) ingens quercus, Ov.: in cava nullus stet tibi nare pilus, Ov.: stant saxa antro, Ov.: stramenta stantia in segete re-————linquit, ut postea subsecentur, Varro. – v. Altären u. Bildsäulen, stabant sine ignibus arae, Ov.: quorum statuae steterunt in rostris, Cic.: signa stant ad impluvium, Cic.: stabat commune sepulcrum, Hor.: aëneus (als eherne Bildsäule) ut stes, Hor.: levi de marmore tota stabis, wirst dastehen (als Bildsäule) aus M., Verg. – v. Webstuhle und dem Gewebe, aufrecht stehend, stans tela, Ov. met. 4, 275: stantes telae, Ov. fast. 3, 819.2) insbes.: a) als milit. t.t. – stehen, aufgestellt sein, laxius, Curt.: in ulteriore ripa, Curt.: ante signa, Curt.: pro porta (v. Posten), Liv.: extra teli iactum, Liv.: sub armis, Auct. b. Afr.: in acie, Auct. b. Hisp.: haud impari acie, Liv.: pars aciei stetit sub hoste (tiefer als der F.), Auct. b. Afr.: quotā parte virium suarum ibi dimicavit Antiochus? In Asia totius Asiae steterunt vires, Liv.: stetimus tela aspera contra contulimusque manus, Verg.: Bactriani armati stabant, Curt.: Eumenes rex Attalusque cum omni manu sua ab tergo inter postremam aciem ac vallum steterunt, Liv. – b) v. Dienern, dastehen, aufwarten, pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. fr.: sto exspectans, si quid mihi imperent, Ter.: ad cyathum et vinum, Suet.: ad pedes, Suet. – c) v. Buhldirnen = prostare, feilstehen, meritoria (sc. scorta) intra urbem stare vetuit, Vopisc. Tac. 10, 2: stat meretrix certo cuivis mercabilis aere, Ov. am. 1, 10, 21: olente in fornice stans,————Hor. sat. 1, 2, 30: quod steterat multis in carcere fornicis annis, Iuven. 10, 239; vgl. 11, 172. – d) von Gebäuden = fertig dastehen, erbaut sein, iam stabant Thebae, Ov.: stet Capitolium fulgens, Hor.: aedificant muros. Stabat opus, Ov.: iam stare ratem, Val. Flacc. – e) v. Schiffen u. Schiffern, wo liegen, vor Anker liegen, stant litore puppes, Verg.: lembi, qui in Strymone stabant, Liv.: stabat classis in salo ad Leptim, Auct. b. Afr.: classe divisā pars in salo ad ostium portus in ancoris stetit, Liv.: intra sexagesimum diem quam caesa silva erat centum sexaginta navium classis in ancoris stetit, Flor.: nox ea, quā propter vim tempestatis stare ad ancoram in salo Romana classis non posset, Liv. – f) starrend stehen, emporstehen, -starren, -ragen, steteruntque comae, Verg. u. Ov.: crines fulti pulvere, Stat.: saetae, cristae, Ov.: stant mammae, Plin. – g) mit Abl. = von etwas starren, strotzen, vollstehen, -sein, cupressi stant rectis foliis, Enn. fr.: stat ager sentibus, Caecil. com. fr.: stat nive candidum Soracte, Hor.: pulvere caelum stare, Verg.: stant lumina flammā, Verg.B) bildl.: 1) im allg.: in fastigio eloquentiae, Quint.: ante oculos stat ille meos, Ov.: pericula stant circum alqm, Verg.2) auf jmds. Seite stehen, -sein, ihm anhangen, beistehen, od. das Gegenteil, gegen jmd. stehen, jmds. Gegner sein, a) mit ab u. Abl.: stare a se potius————quam ab adversariis, Cic.: ab iis stare, Nep.: a senatu et a bonorum causa stare, Cic. – b) mit cum u. Abl.: vobiscum me stetisse dicebat, Cic.: quae (pars) cum Romanis stabat, Liv.: cum di prope cum Hannibale starent, Liv.: capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant, Liv.: übtr., fortuna cum barbaris stabat, Liv.: victoria stat tecum, Ov. – c) m. pro u. Abl.: pro nobis, Ov.: pro Iuba atque Afris, Quint.: pro Pompei partibus, id est pro re publica, Vell.: pro meliore causa, Curt.: pro isdem partibus, Sen.: ruina partium, pro quibus steterat, Liv. fr.: stabat pro templo, für den T. (als Schützer), er war der Tempelhüter, Verg.: übtr., si pro mea patria ista virtus staret, Liv.: ni pro iure gentium stetisset fortuna, Liv.: stabat pro partibus invicta fortuna, Flor.: stabit pro signis iusque piumque tuis, Ov. – d) m. in u. Abl.: Graeci, qui in Darei partibus steterant, Curt. 3, 11 (28), 18. – e) mit in od. contra od. adversus u. Akk., gew. im Ggstz. zu ab, cum, pro u. Abl.: nec steterunt in te virque paterque meus, Ov.: quod adversus populi commoda in senectute steterat, sich dem V. des V. widersetzt hatte, Nep.: cum saepe a mendacio contra verum stare homines consuescerent, Cic.: qui nobiscum adversus barbaros steterunt, Nep.: Ligarium non pro Cn. Pompeio, sed pro Iuba et Afris inimicissimis populo Romano stetisse, Quint.: Mulciber in Troiam, pro Troia stabat Apollo, Ov.: mox simulatione contra Pompeium et————Caesarem, animo pro Caesare stetit, Vell.: quemadmodum Antiochi Philippique bello pro vobis adversus reges, sic nunc pro rege adversus vos stetimus, Liv.: cum quo ferocissime pro Romana societate adversus Punicum foedus steterat, Liv. – f) mit Advv.: hinc stas, illim causam dicis, Plaut. Men. 799: ut, unde stetisset, eo se victoria transferret, Iustin. 5, 4, 12: prope incondita Thurinorum turba nec satis fido animo, unde pugnabat, stans, Liv. 25, 15, 13: unde ius stabat, ei (populo) victoriam dedit (eventus belli), Liv. 21, 10, 9: aliunde stet semper, aliunde sentiat, Liv. 24, 45, 3.3) auf jmd. od. etwas beruhen, m. in u. Abl. od. m. bl. Abl., omnis in Ascanio cari stat cura parentis, Verg.: stat salus in armis, Val. Flacc.: vigili stant bella magistro, Sil.4) wie unser zu stehen kommen = kosten, centum talentis, Liv.: magno pretio, Hor.: alci gratis, Cic. Verr. 5, 48 (s. Zumpt z. St.). – übtr., multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit, Liv.: damnavit multo staturum sanguine Martem, Mart.: sanguine quippe, si renuat, blando nimium facilique marito statura obsequia, Sil.: nulla pestis humano generi pluris stetit, Sen.: tunc res immenso placuit statura labore, Lucan.: haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit, Liv.: periculum vitae meae tuo stat periculo, wird erkauft, ist zu haben für usw., Plaut.: Her-————culeo stabunt (logi ridiculi) prandio, cenā tibi, Plaut.II) prägn.: A) eig.: 1) im Ggstz. zur Bewegung = stillstehen, -halten, still-, unbeweglich dastehen, sich nicht rühren, a) eig.: α) v. leb. Wesen, si iste ibit, ito: stabit, astato simul, Plaut.: sed abi intro, noli stare, Plaut.: quid stas lapis? Ter. – equus stare nescit, Verg.: ut taurus vaccā ademptā stare nequit, ruhen und rasten, Ov. – β) v. lebl. Subjj., wie v. Schiffen, videsne navem illam? stare nobis videtur, at iis qui in navi sunt moveri haec villa, Cic. Acad. 2, 81: stetit aequore puppis, Ov.: mea si staret navis in Oceano, still läge, Prop. – von Himmelskörpern, statim stant signa, Plaut. – von Gewässern und anderen Flüssigkeiten, stant aquae, Ov.: placidum ventis stat mare, Verg.: stantia freta, Ov.: stat et fracto dolio vinum, Sen.: gelidus in venis stetit haesitque sanguis, Sen. poët.: cuius ex levi tactu stabant profluvia sanguinis, Arnob. – vom Eis, stat glacies iners, Hor. – b) übtr., von der Zeit – gleichs. stillstehen, verweilen, non segnis stat remeatve dies, Tibull.: veluti stet volucris dies, Hor.2) mit dem Nbbegr. der Festigkeit, a) als milit. t.t. – α) stehen, festen Fuß fassen, standhalten, in gradu (auf der Mensur), Cic.: qui (miles) steterit (Ggstz. abiecto scuto fugiat), Cic.: in acie stare ac pugnare (Ggstz. in castra refugere), Liv.: verb. comminus stare et impetum sustinere, Caes.: contra leonem————etiam stetit, Spart. – β) übtr., v. Kampfe selbst – stehen, auf einer Stelle haften, schweben, anceps dicitur certamen stetisse, soll ohne allen Ausschlag gestanden haben, Liv.: ibi aliquamdiu atrox pugna stetit, Liv.: diu pugna neutro inclinata stetit, Liv. – b) von Felsen, Gebäuden = fest, unerschütterlich stehen, dauern (vgl. Drak. Liv. 31, 31, 15), quam si dura silex aut stet Marpesia cautes, Verg.: nec domus ulla nec urbs stare poterit, Cic.: stantibus Hierosolymis, Cic.: muros stare, Liv.: stantia moenia (Ggstz. ruinae muri), Liv.: aedes sacrae stantes (Ggstz. aedium sacrarum ruinae), Sen. – c) v. Geschossen, fest stecken bleiben, haften, missum stetit inguine ferrum, Ov.: hasta stetit medio tergo, Ov.: ossa inter ferreus ad costas alto stat vulnere mucro, Verg.B) bildl.: 1) im allg., stillstehen, stehenbleiben, utinam res publica stetisset quo coeperat statu, Cic. de off. 2, 3: nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque secum vetustas, Sen. ad Marc. 26, 6.2) stare per alqm, durch jmds. Schuld gleichs. hangen bleiben = an jmd. hangen, liegen, jmds. Schuld sein, per me stetisse, Ter.: non per me stetit, Quint. – oft stat od. non (nihil) stat per alqm m. folg. quo minus u. Konj., Caes., Liv. u.a., od. stat per alqm m. folg. quin od. ne u. Konj., Liv., Suet. u.a. (vgl. Drak. Liv. 8, 2, 2. M. Müller Liv. 2, 31, 11. Ruperti Tac. dial. 21 extr.): u. per alqm stat m. folg. ut————u. Konj., Plin. ep. 10, 6 (22), 2. Ps. Quint. decl. 250: per alqm non stat m. folg. Infin., Scaevol. dig. 32, 1, 38. § 6.3) mit dem Nbbegr. der Festigkeit u. Dauer = a) fest-, unerschüttert stehen, sich halten, sich behaupten, bestehen, verbleiben, Bestand haben (Ggstz. titubare, corruere, concĭdere), si stare non possunt, corruant, wenn sie sich nicht halten, sich nicht (bei ihren Vermögensumständen) behaupten können, so mögen sie fallen (bankrott werden), Cic.: qui me stante (solange ich mich in meiner Würde behauptete) stare non poterant, Cic.: per quos homines ordinesque steterim, Cic.: dum stabat regno incolumis, Verg.: stamus animis, sind festen Mutes, Cic.: stas animo, Hor.: quae si valuissent, res publica staret, tu tuis flagitiis concĭdisses, Cic.: res publica stat virtute suā, Liv.: regnum eorum novum fraternā stare concordiā, Liv.: tutelā muliebri res Latina et regnum avitum puero stetit, verblieb dem Kn., Liv.: stat nulla mortalibus umquam, fortunā titubante, fides, Sil.: nullo enim modo posse video stare istum (Caesarem) diutius, quin ipse per se etiam languentibus nobis concĭdat, Cic. ad Att. 10, 8, 6. – b) bei etw. festbleiben, α) = beharren, verharren, ihm nachkommen, an etw. sich halten bei etw. es bewenden lassen, m. in u. Abl., in fide, Cic.: in sententia, Liv.: stare oportet in eo, quod sit iudicatum, Cic. – m. bl. Abl., stant————sententiā, Plaut.: suis stare iudiciis, Cic.: censoris opinione, Cic.: alcis iudicio, Cic.: alcis decreto, Caes.: illis promissis, Cic.: pacto, Liv.: ut palam in senatu diceret, staturus eo esset, quod censuissent, an ad populum laturus, Liv.: impers., eo stabitur consilio, Liv.: statur priore foedere, Liv. – mit Dat., arbitri sententiae, voluntati patris defuncti, ICt.: rei iudicatae, ICt. – β) übtr., feststehen = festgesetzt-, fest bestimmt-, fest beschlossen sein, stat sua cuique dies, Verg.: tempus agendae rei nondum stare, Liv.: u. so stat sententia, Ter.: stat pensata diu belli sententia, vincam servare invitos, Sil. – dah. stat alci sententia m. folg. Infin. = es steht bei jmd. der Entschluß-, der Wille fest, es ist bei jmd. fest beschlossen, zu usw., Liv.: so auch stat pectore fixum mit folg. Infin., Val. Flacc.: u. stat alci od. bl. stat mit folg. Infin., Cic. u.a. – c) v. Schauspielern u. Schauspielen, stehen = sich auf der Bühne halten, gefallen (Ggstz. cadere, exigi), in his, quas primum Caecilii didici novas, partim sum earum exactus, partim vix steti, Ter.: illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, hoc stabant, Hor. – cum stetit olim nova (fabula), actoris operā magis stetisse quam suā, Ter.: securus, cadat an recto stet fabula talo, Hor. – ⇒ Perf. stĕtĕrunt gemessen, Verg. Aen. 2, 774; 3, 48. Prop. 2, 8, 10 M. Ov. her. 7, 166. – Das Supinum statum will Prisc. 9, 38 mit langem a, dagegen 10, 27 mit kurzem a gemessen————haben; stātūrus mißt Lucan. 2, 566 u. 719; 3, 381. Sil. 17, 82. Mart. 6, 32, 3. – vulg. Nbf. isto, wov. istat, Augustin. serm. 118, 4 Mai: istamus, Itala (Fuld.) Roman. 5, 2: istatis, Itala (psalt. Veron.) psalm. 133, 1: ista, Itala (Fuld.) Iacob. 2, 3: istare, Isid. de nat. rer. 44, 2 cod. Bamb. A.————————2. stō, s. iste ⇒. -
3 sto
stetī, statum, āre(part. fut. staturūs; 3 л. pl. pf. поэт. иногда V stĕtĕrunt)1)а) стоять (ad januam C; stant ambo, non sedent Pl; circum aliquem C)stans pede in uno погов. H — стоя на одной ноге, т. е. не переводя дыхания, с величайшей быстротойб) стоять, находиться (eo loco VF; sub armis Hirt; ad ancoram in salo L, bAfr); стоять дыбом ( comae stetĕrunt V); торчать, вздыматься, подниматься вверх (turris ad auras stat V; stabat acuta silex V)в) твёрдо держаться (in acie s. ac pugnare L)animo s. C, H — быть бодрым или сохранять здравый смысл2) длиться, продолжаться ( diu pugna stetit L); существовать, оставаться, сохраняться (sine aliquā re s. non posse C)3) быть полным ( aliquā re)4) выставляться на продажу, продаваться ( certo aere Su)5) стоить, обходиться (magno pretio H; gratis s. alicui C; multo sanguine ea victoria Poenis stetit L)6) быть на (чьей-л.) стороне, стоять за, защищать (s. cum, pro или ab aliquo C, L, Nep; s. pro causā meliore QC)eventus belli, unde (= a quo) jus stabat, ei victoriam dedit L — исход войны дал победу тому, на чьей стороне было право7) быть против, противодействовать, сопротивляться, бороться (s. contra, adversus или in aliquem C, L, Nep, VP etc.; in Trojam s. O)8) покоиться, держаться, зависеть (stat salus in armis VF; regnum stat cpncordiā civium L)per Trebonium stetit, quomĭnus milites oppido potirentur Cs — от Требония зависело, что (т. е. из-за Требония) бойцы не овладели городомper ignorantiam stetit, ut... PJ — по неведению случилось то, что...9) останавливаться (equus s. loco nescit V); застывать (glacies stat iners H; stant ora metu VF); быть неподвижным, спокойным ( stantes aquae O); засесть, вонзиться ( alto stat vulnere mucro V); прекращаться, утихать, успокаиваться (ira, seditio stat T)10) оставаться верным, придерживаться, соблюдать (in aliquā re, aliquā re и alicui rei)in fide s. C — держать словоalicujus decreto s. Cs — подчиняться чьему-л. постановлениюfamā rerum s. L — придерживаться традицииs. voluntati alicujus Dig — исполнить чью-л. волю11) встречать одобрение, иметь успех, нравиться ( fabula stat H)12)а) быть твёрдым, определённым, решённым (stat sua cuique dies V; certus merenti stat favor Cld)б) impers. stat решено (non stat, quid faciamus L) -
4 Возвышаться
- assurgere; exsurgere; insurgere; superare (capite); ascendere;• отсюда по направлению к западу возвышаются Ильменские горы - item versus occidentem montes Ilmenses assurgunt (se attollunt);
• круто возвышающийся холм - collis valde acclivis;
• горы, возвышающиеся в Крыму - montes in Tauria se attollentes;
• возвыситься - surgere in altum;
• возвышается покрытый снегом Соракт - stat nive Soracte;
-
5 sto
sto, stĕti, stătum, 1 (scanned stĕtĕrunt, Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. H. 7, 166; Prop. 2, 8, 10), v. n. [root sta-; Sanscr. sthā, sthalam, locus; Gr. sta-, histêmi, to set, place; statêr, weight; O. H. Germ. stām; Goth. standa; Engl. stand], to stand, in opposition to sitting, walking, or lying prostrate, to stand still, remain standing, stand upright.I.Lit.A.In gen.:B.hos quos videtis stare hic captivos duos, Illi qui astant, hi stant ambo, non sedent,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.; cf.:cum virgo staret et Caecilia in sellā sederet,
Cic. Div. 1, 46, 104:si iste ibit, ito: stabit, astato simul,
Plaut. Ps. 3, 2, 74:abi intro, noli stare,
id. Mil. 4, 3, 36; so (opp. ire) id. Merc. 3, 3, 21; id. Mil. 4, 2, 95; 4, 9, 10; id. Pers. 3, 3, 43; 4, 4, 50; Ter. Eun. 3, 2, 6; 3, 2, 12:i: quid stas, lapis?
id. Heaut. 4, 7, 3:ante aedes,
Plaut. Am. 2, 1, 56; 1, 1, 250; 2, 2, 35; id. Truc. 2, 3, 14:ante ostium,
Ter. Eun. 5, 2, 4; id. And. 3, 1, 17; id. Hec. 3, 4, 14; 5, 4, 14:ante oculos,
Ov. Am. 1, 5, 17:ad januam,
Cic. de Or. 2, 86, 353:ad undam,
Verg. G. 4, 356:orantem juxta,
Stat. Th. 11, 618:hic foris,
Plaut. Men. 2, 3, 12:hinc procul,
Ter. Hec. 4, 3, 1:propter in occulto,
Cic. Clu. 28, 78; cf.:qui proximi steterant,
Caes. B. G. 5, 35, 3:propius,
Hor. A. P. 361:sta ilico,
Ter. Phorm. 1, 4, 18:qui frequentissimi in gradibus concordiae steterunt,
Cic. Phil. 7, 8, 21:stans pede in uno,
Hor. S. 1, 4, 10 et saep.—Of things:ita statim stant signa,
Plaut. Am. 1, 1, 120:quorum statuae steterunt in Rostris,
Cic. Phil. 9, 2, 4:statua,
id. Div. 1, 34, 75:signa ad impluvium, ad valvas Junonis,
id. Verr. 2, 1, 23, § 61:stabat acuta silex,
Verg. A. 8, 233:columna,
Hor. C. 1, 35, 14:cerea effigies,
id. S. 1, 8, 32; cf. poet.:aeneus ut stes,
id. ib. 2, 3, 183.— Pass. impers.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Sim. Statum vide hominis, Plaut. Ps. 1, 5, 44: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, Ter. Eun. 2, 2, 40:confecto munerum cursu moriar stando,
Amm. 24, 3, 7.—Prov.:inter sacrum saxumque sto, nec quid faciam scio,
i.e. I am in a pinch, Plaut. Capt. 3, 4, 84; v. sacrum.—In partic.1.Pregn., to stand firm or immovable; to last, remain, continue: cui nec arae patriae domi stant; fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 115 Vahl.):2.nec domus ulla nec urbs stare poterit,
Cic. Lael. 7, 23:stantibus Hierosolymis,
id. Fl. 28, 69:ut praeter spem stare muros viderunt,
Liv. 38, 5:urbem innoxiam stare incolumem pati,
id. 31, 31, 15:hasta, quae radice novā, non ferro stabat adacto,
stuck fast, remained fixed, Ov. M. 15, 562:missum stetit inguine ferrum,
id. ib. 5, 132; cf. id. ib. 5, 34;8, 415: stat glacies iners,
Hor. C. 2, 9, 5:aquae,
Ov. M. 4, 732:longā stare senectā,
Sil. 3, 94:cornus stetit inter tempora frontis,
id. 4, 142.—To remain, tarry, linger any where (cf. moror):3.paulisper stetimus in illā ganearum tuarum nidore atque fumo,
Cic. Pis. 6, 13:hos quos video volitare in foro, quos stare ad curiam,
id. Cat. 2, 3, 5: cur non aut stantem comprehenderint, aut fugientem consecuti sint, remaining in the city, id. Cael, 28, 67;so (opp. fugio),
id. Tusc. 2, 23, 54:cum gladiis in conspectu senatus,
id. Phil. 2, 4, 8:qui domi stare non poterant,
id. Fl. 6, 13:(meretrix) olente in fornice stans,
Hor. S. 1, 2, 30; cf. Ov. Am. 1, 10, 21; Juv. 10, 239; cf.of minerals not attracted by the magnet: pondere enim fretae partim stant, quod genus aurum,
Lucr. 6, 1058. —In milit. lang.a.To stand in the ranks or under arms, to fight:b.quisque uti steterat, jacet obtinetque ordinem,
Plaut. Am. 1, 1, 86: ut sustinere corpora plerique nequeuntes arma sua quisque stantes incumberet, Sall. ap. Serv. Verg. A. 9, 229 (H. 3, 72 Dietsch):cum milites a mane diei jejuni sub armis stetissent defatigati, Auct. B. Afr. 42, 3: primo haud impari stetere acie,
Liv. 26, 44:in Asia totius Asiae steterunt vires,
id. 37, 58: in acie, Auct. B. Hisp. 28 fin.:pars acie stabat, Auct. B. Afr. 51, 6: stetit acies in armis,
Sen. Phoen. 389; cf.:stetit ordine certo Infelix acies,
Luc. 7, 2, 16.—Pregn., to stand firm in fight, stand one's ground, maintain the contest (opp. abjecto scuto fugere), Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:c.in acie stare ac pugnare (opp. in castra refugere),
Liv. 22, 60, 25:Tarquiniensis, novus hostis non stetit solum, sed etiam ab suā parte Romanum pepulit,
id. 2, 6, 11:comminus,
Caes. B. C. 1, 47:inque gradu stetimus, certi non cedere,
Ov. M. 9, 43; cf.:contra leonem,
Spart. Carac. 5.—Transf., of a battle, to last, hold out, continue (a favorite expression of Livy):4.ibi aliquamdiu atrox pugna stetit,
Liv. 29, 2:diu pugna neutro inclinata stetit,
id. 27, 2:ita anceps dicitur certamen stetisse,
id. 8, 38:primo stetit ambiguā spe pugna,
id. 7, 7.—Nautical t. t., to lie, to lie or ride at anchor:5.ante hostium portus in salo stare,
Liv. 37, 16;Auct. B. Afr. 62: naves regiae in sinu Maliaco,
Liv. 36, 20:classis instructa in portu,
id. 37, 11:classis in salo ad Leptim, Auct. B. Afr. 62, 4: litore puppes,
Verg. A. 6, 901.—Of servants, to stand, wait, attend (very rare): neque pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 2:6.sto exspectans, si quid mihi imperent,
Ter. Eun. 3, 5, 46:ad cyathum et vinum,
Suet. Caes. 49; cf.:ad pedes,
id. Galb. 22.—Of buildings, cities, etc., to stand finished, be erected (mostly poet.):7.intra annum nova urbs stetit,
Liv. 6, 4, 6:jam stabant Thebae,
Ov. M. 3, 131:moenia jam stabant,
id. F. 3, 181:stet Capitolium Fulgens,
Hor. C. 3, 3, 42:aedificant muros... Stabat opus,
Ov. M. 11, 205:jam stare ratem,
Val. Fl. 1, 96.—Of the countenance, to be unmoved, to be at rest ( poet.):8.stat num quam facies,
Luc. 5, 214:stant ora metu,
are rigid, Val. Fl. 4, 639; cf.:cur ad patrios non stant tua lumina vultus,
Stat. Th. 10, 693.—To stand up, stand upright, stand on end; to bristle up, stiffen, etc. ( poet. and in post-Aug. prose): papillae, Lucil. ap. Non. 391, 26:9.mammae,
Plin. 28, 19, 77, § 249:steterunt comae,
Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. M. 7, 631; cf. id. ib. 10, 425:crines fulvi pulvere,
Stat. Th. 3, 326:setae,
Ov. M. 8, 286:in vertice cristae,
id. ib. 6, 672:aristae,
id. ib. 10, 655:stantes oculi,
prominent, Ov. F. 6, 133:oculis rigentibus et genis stantibus,
fixed, Plin. 23, 1, 24, § 49. —In mal. part., Mart. 3, 73, 2; App. M. 2, p. 117, 39; Auct. Priap. 75, 2.—Rarely of fluids, to coagulate, stiffen:sanguis stetit,
Sen. Oedip. 585.—With abl., to stand out with, be thick with, full of any thing (mostly poet.): stant pulvere campi, Enn. ap. Porphyr. ad Hor. C. 1, 9, 1 (Ann. v. 592 Vahl.): cupressi Stant rectis foliis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 2, 444 (Ann. v. 268 ib.): stat sentibu' fundus, Lucil. ap. Don. Ter. And. 4, 2, 16; Titin. ap. Non. 391, 21; so,II.ager sentibus,
Caecil. ib. 391, 23:vides ut altā stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1: caelum caligine stat, Sisenn. ap. Non. 392, 8:pulvere caelum,
Verg. A. 12, 408:pulvereo globo astra,
Stat. Th. 7, 124:stant lumina (Charontis) flammā,
Verg. A. 6, 300:stant pulvere Syrtes,
Claud. Laud. Stil. 1, 257.Trop.A.In gen., to stand: mentes, rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):B.stetisse ipsum in fastigio eloquentiae,
Quint. 12, 1, 20.—In partic.1.Pregn., to stand one's ground, stand firm or unshaken; to endure, persevere, persist, abide, continue:b.moribus antiquis res stat Romana virisque, Enn. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 21 (Ann. v. 492 Vahl.): disciplinam militarem, quā stetit ad hanc diem Romana res, solvisti,
Liv. 8, 7:res publica staret,
Cic. Phil. 2, 10, 24; cf. id. Cat. 2, 10, 21:stante urbe et curiā,
id. Planc. 29, 71:ut eo neglecto civitas stare non possit,
id. Cael. 1, 1:utinam res publica stetisset, quo coeperat statu,
id. Off. 2, 1, 3:qui illam (rem publicam) cadere posse stante me non putārant,
id. Fam. 6, 6, 2:ut stante re publicā facere solebamus,
id. Off. 2, 1, 3:neque enim aliter stare possemus,
id. Sest. 45, 97:per quos homines ordinesque steterim, quibusque munitus fuerim, non ignoras,
id. Fam. 13, 29, 7; cf.:eorum auxilio, qui me stante stare non poterant,
id. ib. 7, 2, 3:respublica stetit virtute tuā,
Liv. 4, 40:stetit regnum puero,
id. 1, 3:dum stetimus,
Ov. Tr. 1, 9, 17:stamus animis,
Cic. Att. 5, 18, 2:stas animo,
Hor. S. 2, 3, 213:Gabinium sine provinciā stare non posse,
could not hold out, subsist, Cic. Pis. 6, 12; cf. id. Fl. 6, 14; Suet. Oth. 5:nedum sermonum stet honos,
Hor. A. P. 69.—Hence, nearly—esse, tantā stat praedita culpā (natura), Lucr. 5, 199:pausam stare fragori,
id. 1, 747.—(Acc. to its use as a milit. t. t., v. supra, I. B. 3.) To maintain the contest:c.cum in senatu pulcherrime staremus,
Cic. Fam. 1, 4, 1.—Stare in aliquā re, simply aliquā re, and post-class. also alicui rei, to stand firm, persist, persevere; to rest, abide, adhere to, continue in a thing.(α).In aliquā re:(β).si in fide non stetit,
Cic. Rab. Perd. 10, 28:sin in eo non stat,
id. Att. 2, 4, 1:stare oportet in eo, quod sit judicatum,
id. Fin. 1, 14, 47:in sententiā,
Liv. 4, 44.—With abl.:(γ).eā omnes stant sententiā,
Plaut. Curc. 2, 1, 35:suis stare judiciis,
Cic. Tusc. 5, 28, 81:censoris opinione,
id. Clu. 47, 132:alicujus decreto,
Caes. B. G. 6, 13:stare conditionibus,
Cic. Att. 7, 15, 2:stare conventis,
id. Off. 3, 25, 95:stare jurejurando,
Quint. 5, 6, 4:nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque vetustas,
Sen. ad Marc. 26, 4.— Pass. impers.:stabitur consilio,
Liv. 7, 35:etsi priore foedere staretur,
id. 21, 19:famā rerum standum est,
id. 7, 6.—With dat.:(δ).arbitri sententiae stare,
Dig. 4, 7, 23 fin.:voluntati patris,
ib. 26, 7, 3; 36, 3, 6:rei judicatae,
ib. 42, 1, 32:emptioni,
ib. 19, 1, 13; ib. 4, 8, 27 (five times) et saep.—Stat sententia, aliquid, or, impersonally, stat ( alicui), the determination stands or holds good; I ( thou, he, etc.) am determined: Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter. Eun. 2, 1, 18:d.Hannibal, postquam ipsi sententia stetit, pergere ire,
Liv. 21, 30:stat sententia tradere mecum Dotalem patriam,
Ov. M. 8, 67:modo nobis stet illud, unā vivere in studiis nostris,
Cic. Fam. 9, 2, 5:stat pectore fixum, Aeetae sociare manus,
Val. Fl. 5, 289:nos in Asiam convertemus: neque adhuc stabat, quo potissimum,
Cic. Att. 3, 14, 2:mihi stat alere morbum,
Nep. Att. 21, 6:quos ut seponi stetit,
Sil. 3, 68:stat, casus renovare omnes,
Verg. A. 2, 750. —In aliquā re, or simply aliquā re, to rest on, be fixed on, depend upon, etc.:2.omnis in Ascanio stat cura parentis,
Verg. A. 1, 646:regnum fraternā stare concordiā,
Liv. 45, 19:quā (disciplinā) stetit Romana res,
id. 8, 7:hac arte (i.e. bello) in patriā steti,
id. 5, 44, 2; Val. Fl. 3, 673; Verg. A. 2, 163:magis famā quam vi stare res suas,
Tac. A. 6, 30:apud quos virtute quam pecuniā res Romana melius stetit,
id. H. 2, 69 fin.:famā bella stare,
Curt. 3, 8, 7.—In theatr. lang., of plays and actors, to stand, i.e. to please, take, succeed:3.quod si intellegeret, cum stetit olim nova (fabula), Actoris operā magis stetisse quam suā,
Ter. Phorm. prol. 9 sq.:partim vix steti, id. Hec. prol. alt. 7: securus, cadat an recto stat fabula talo,
Hor. Ep. 2, 1, 176:illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi,
id. S. 1, 10, 17.—Stare, ab, cum, or pro aliquo, or aliquā re, or with adv. loci, to stand by, on the side of, adhere to a person or thing, take the part of:4.ut nemo contra civium perditorum dementiam a senatu et a bonorum causā steterit constantius,
Cic. Brut. 79, 273:a se potius quam ab adversariis,
id. Inv. 1, 43, 81:a mendacio contra verum,
id. ib. 1, 3, 4:a contrariā ratione,
Auct. Her. 4, 2, 4:cum di prope ipsi cum Hannibale starent,
Liv. 26, 41, 17; 5, 38:stabat cum eo senatus majestas,
id. 8, 34, 1:nobiscum adversus bar, baros,
Nep. Ages. 5, 4:si pro meā patriā ista virtus staret,
Liv. 2, 12:pro jure gentium,
id. 38, 25:pro vobis adversus reges stetimus,
id. 45, 22, 10; 23, 8, 3 Fabri ad loc.:pro Jubā atque Afris,
Quint. 11, 1, 80:pro signis,
Ov. A. A. 1, 200:quamvis duces non essent praesentes, staret tamen pro partibus invicta fortuna ultoris,
Flor. 4, 7, 10:hic primo pro Pompei partibus, mox simulatione contra Pompeium stetit,
Vell. 2, 48, 4:voluptas pro iisdem partibus standi,
Sen. Vit. Beat. 4, 1; cf.:et dii quoque pro meliore stant causā,
Curt. 4, 1, 13:hinc stas, illinc causam dicis,
Plaut. Men. 4, 2, 48:unde stetisset, eo se victoria transferret,
Just. 5, 4, 12: non semper vostra evortet: nunc Juppiter hac stat, stands at your side, stands by you, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565.—So with in:Graeci, qui in Darei partibus steterant,
Curt. 3, 11, 18.—Stare per aliquem, to stand to one's account, be chargeable or owing to one; to lie at one's door, be one's fault; followed by a negative consequence or effect, expressed by quin, [p. 1763] quominus, or ne.(α).With quin:(β).quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur, etc.,
Liv. 2, 31, 11 Weissenb.ad loc.—With quominus (freq.):(γ).si poterit fieri, ut ne pater per me stetisse credat, Quominus haec fierent nuptiae, volo: sed si id non poterit, Id faciam in proclivi quod est, per me stetisse, ut credat,
Ter. And. 4, 2, 16 sq.:Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur,
Caes. B. C. 1, 41:graviter eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quominus oppido potirentur, videbatur,
id. ib. 2, 13; so,nec, quominus perpetua cum eis amicitia esset, per populum Romanum stetisse,
Liv. 8, 2, 2; 9, 14, 1; 6, 33, 2; 44, 14, 12.—With ne:5.ne praestaremus per vos stetit, qui, etc.,
Liv. 45, 23, 6:non per milites stetisse, ne vincerent,
id. 3, 61, 2:quasi per ipsum staret, ne redderetur,
Suet. Aug. 28.—Rarely without the negation; so with ut:per quam (ignorantiam) stetit, ut tibi obligarer,
Plin. Ep. 10, 6 (22), 2; cf. Ter. And. 4, 2, 17 supra; absol.:id est, non per me stetit, sed per illud,
Quint. 3, 6, 78; with subj.-clause:si per eum non stetit, parere defuncti voluntati,
Dig. 32, 1, 36.—Of price, to stand one in, to come to, to cost (mostly post-Aug.):Periclum vitae meae tuo stat periculo,
Plaut. Capt. 3, 5, 82:Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse,
Liv. 34, 50; cf.:sit argumento tibi gratis stare navem,
Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48:haud illi stabunt Aeneia parvo Hospitia,
Verg. A. 10, 494:quae neque magno Stet pretio,
Hor. S. 1, 2, 122:multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit,
Liv. 23, 30:haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit,
id. 3, 60:utrique vindicta libertatis morte stetit,
Vell. 2, 64, 3:heu quanto regnis nox stetit una tuis?
Ov. F. 2, 812 et saep.:nulla pestis humano generi pluris stetit,
Sen. Ira, 1, 2, 1. -
6 stō
stō stetī (steterunt for stetērunt, V., O., Pr.), status, āre [STA-], to stand, stand still, remain standing, be upright, be erect: cum virgo staret et Caecilia sederet: quid stas, lapis? T.: ad undam, V.: procul hinc, T.: propter in occulto: qui proximi steterant, Cs.: propius, H.: in gradibus concordiae: stans pede in uno, H.: signa ad impluvium, ante valvas Iunonis: Stabat acuta silex, V.: columna, H.: aeneus ut stes, in a bronze statue, H.: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, T.— To stand firm, remain in place, be immovable, last, remain, continue, abide: cui nec arae patriae domi stant, Enn. ap. C.: nec domus ulla nec urbs stare poterit: stantibus Hierosolymis: classem in portu stare, is moored, L.: stant litore puppes, V.: hasta, Quae radice novā, non ferro stabat adacto, stuck fast, O.: stare nobis videtur, at iis qui in navi sunt moveri haec villa, to be motionless: Stantibus aquis, when the sea is at rest, O.: stantes oculi (of owls), staring, O.: stant lumina flammā, are fixed orbs of fire, V.— To remain, tarry, linger, delay, wait: in illo nidore: aut stantem comprendere, aut fugientem consequi, while he lingered: Sto exspectans, si quid mihi inperent, I wait, T.— To stand in battle, fight, hold one's ground, stand firm: ut ignavus miles fugiat... cum ei, qui steterit, etc.: hostis non stetit solum, sed Romanum pepulit, L.: comminus, Cs.: Inque gradu stetimus, certi non cedere, O.—Of a battle, to stand, continue: i<*>i aliquamdiu atrox pugna stetit, L.: ita anceps dicitur certamen stetisse, to have been indecisive, L.— Of buildings or cities, to stand complete, be built, be finished: intra annum nova urbs stetit, L.: Moenia iam stabant, O.: stet Capitolium Fulgens, H.— To stand out, stand upright, stand on end, bristle up, stiffen, be rigid: steterunt comae, V.: in vertice cristae, O.: stat glacies iners, H.: Vides ut altā stet nive candidum Soracte, i. e. stands out, H.: pulvere caelum Stare vident, i. e. like a mass of dust, V.—Fig., to stand, be erect, be undisturbed: mentes, rectae quae stare solebant: utinam res p. stetisset.—Impers., with per and acc. of person, to depend on, be chargeable to, lie at the door of, be due to, be the fault of: ut per me stetisse credat, Quo minus haec fierent nuptiae, that it was my doing, T.: ubi cognovit per Afranium stare, quo minus proelio dimicaretur, Cs.: nec, quo minus perpetua cum eis amicitia esset, per populum R. stetisse, L.: quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur (fides), it was not his fault, L.: ne praestaremus per vos stetit, qui, etc., L.—Ellipt.: Id faciam, per me stetisse ut credat (sc. quo minus haec fierent nuptiae), T.: per quos si non stetisset, non Dolabella parentasset, etc., but for whose opposition.—To stand firm, be unshaken, endure, persist, abide, remain, continue: res p. staret: qui illam (rem p.) cadere posse stante me non putarant: regnum puero stetit, L.: Dum stetimus, O.: Stas animo, H.: Gabinium sine provinciā stare non posse, subsist: cum in senatu pulcherrime staremus, held our ground: si in fide non stetit: si in eo non stat: in sententiā, L.: suis stare iudiciis, to stand by: si qui eorum decreto non stetit, Cs.: stare condicionibus: qui his rebus iudicatis standum putet: famā rerum standum est, L.— To be fixed, be determined: Pa. vide quid agas. Ph. Stat sententia, I am resolved, T.: Hannibal, postquam ipsa sententia stetit, pergere ire, L.: neque adhuc stabat, quo, etc., was it decided: mihi stat alere morbum, N.: Stat casūs renovare omnīs, V.— To rest, depend, be upheld, lie: disciplinā stetit Romana res, L.: spes Danaum Palladis auxiliis stetit, V.: famā bella stare, Cu.: Omnis in Ascanio stat cura parentis, V.—Of plays and actors, to stand, be approved, please, take, succeed: partim vix steti, T.: Securus, cadat an stet fabula, H.— To take part, take sides, stand: contra civium perditorum dementiam a bonorum causā: a mendacio contra verum: cum Hannibale, L.: pro meā patriā, L.: vobiscum adversus barbaros, N.: pro signis, O.: pro meliore causā, Cu.: Iuppiter hac stat, stands at your side, stands by you, V.: unde ius stabat, ei (populo) victoriam dedit, on whose side, L.; cf. in Darei partibus, Cu.—Of price, with abl. of price, to stand in, come to, cost: haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit, L.: Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse, cost the Achaeans, L.: sit argumento tibi gratis stare navem: magno stat magna potentia nobis, O.* * *stare, steti, status Vstand, stand still, stand firm; remain, rest -
7 sterno
sterno, strāvi, strātum, 3 ( pluperf. sync. strarat, Manil. 1, 774: strasset, Varr. ap. Non. 86, 8), v. a. [Gr. root STOR, storennumi, to spread; stratos, camp; Sanscr. star- strnāmi = sterno; cf.: strages, struo, torus, and lātus, adj., old Lat. stlatus], to spread out, spread abroad; to stretch out, extend.I.Lit. (mostly poet. and in postAug. prose; in Cic. only in the part. perf.; cf.:2.effundo, extendo, subicio, subdo): vestes,
Ov. M. 8, 658:in duro vellus solo,
id. F. 4, 654:bubulos utres ponte,
Plin. 6, 29, 34, § 176:hic glarea dura Sternitur,
Tib. 1, 7, 60:natas sub aequore virgas Sternit,
i. e. scatters, strews, Ov. M. 4, 743:harenam,
id. F. 3, 813; id. Am. 2, 14, 8:herbas,
id. M. 7, 254:poma passim,
Verg. E. 7, 54:spongeas ad lunam et pruinas,
Plin. 31, 11. [p. 1758] 47, §123: arma per flores,
Grat. Cyneg. 487:fessi sternunt corpora,
stretch out their bodies, lie down, Liv. 27, 47, 9; cf.:sternunt se somno diversae in litore phocae,
Verg. G. 4, 432.—Mid.:sternimur optatae gremio telluris,
Verg. A. 3, 509; and:in Capitolinas certatim scanditur arces Sternunturque Jovi,
Sil. 12, 340.— Part. perf.: strātus, a, um, stretched out, lying down, prostrate (syn. prostratus): strata terrae, Enn. ap. Non. 172, 20 (Trag. v. 370 Vahl.):nos humi strati,
Cic. de Or. 3, 6, 22:quidam somno etiam strati,
Liv. 37, 20, 5:ad pedes strati,
Cic. Att. 10, 4, 3:stratum jacere et genua complecti,
Quint. 6, 1, 34:nunc viridi membra sub arbuto Stratus,
Hor. C. 1, 1, 21.—Of places, to extend:B.insulae Frisiorum, Chaucorum, etc.... sternuntur inter Helium ac Flevum,
stretch out, extend, Plin. 4, 15, 29, § 101; 3, 5, 9, § 60;hence, vites stratae,
spreading, Col. 5, 4, 2 (for Nep. Milt. 5, 3, v. under rarus, II. A.).—In partic., to spread a thing out flat, i. e. to smooth, level (mostly poet.):* 2.sternere aequor aquis,
Verg. A. 8, 89; cf.:placidi straverunt aequora venti,
id. ib. 5, 763:nunc omne tibi stratum silet aequor,
id. E. 9, 57:pontum,
Ov. M. 11, 501:mare,
Plin. 2, 47, 47, § 125:stratoque super discumbitur ostro,
Verg. A. 1, 700:viam per mare,
smoothed, levelled, Lucr. 3, 1030 (acc. to the Gr. hodon storennumi):stratum militari labore iter,
Quint. 2, 13, 16; so,hoc iter Alpes, Hoc Cannae stravere tibi,
Sil. 12, 514;and trop.: praesens tibi fama benignum Stravit iter,
Stat. Th. 12, 813.—Trop. (the figure borrowed from the sea), to calm, still, moderate:II.odia militum,
Tac. H. 1, 58 (cf.:constrata ira,
Stat. S. 2, 5, 1).—Transf.A.To cover, cover over (by spreading something out; the predom. class. signif. of the word; cf. obtendo).1.Of a couch, bed, etc., to spread, prepare, arrange, make:2.lectus vestimentis stratus est,
Ter. Heaut. 5, 1, 30; cf.:strata cubilia sunt herbis,
Lucr. 5, 1417:rogatus est a Maximo, ut triclinium sterneret... Atque ille stravit pelliculis haedinis lectulos Punicanos,
Cic. Mur. 36, 75; so,lectum, lectos, biclinium, triclinia, etc.,
Plaut. Stich. 2, 2, 33; id. Most. 1, 4, 14; id. Men. 2, 3, 3; id. Bacch. 4, 4, 70; id. Ps. 1, 2, 31; Ter. Heaut. 1, 1, 73; id. Ad. 2, 4, 21; Cic. Clu. 5, 14; id. Tusc. 5, 21, 61; Hirt. B. G. 8, 51:his foliis cubitus sternere,
Plin. 24, 9, 38, § 59:torum frondibus,
Juv. 6, 5:strata cathedra,
cushioned, id. 9, 52; cf. also, ARCERAM NE STERNITO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25; and absol.:jubet sterni sibi in primā domus parte (sc. lectum),
Plin. Ep. 7, 27, 7.—Esp., places, to cover; of a way, road, path, etc., to pave:3. 4.aspreta erant strata saxis,
Liv. 9, 35, 2:via strata,
id. 8, 15, 8:semitam saxo quadrato straverunt,
id. 10, 23 fin.; so,vias silice... clivum Capitolinum silice... emporium lapide,
id. 41, 27, 5 sq.; and absol.:locum illum sternendum locare,
Cic. Att. 14, 15, 2:pavimentum stratum lapide,
Vulg. Ezech. 40, 17:viam lapide,
Dig. 43, 11, 1.—In gen., to cover, spread:B.argento sternunt iter omne viarum,
Lucr. 2, 626:foliis nemus Multis et algā litus inutili tempestas Sternet,
will strew over, bestrew, Hor. C. 3, 17, 12:congeriem silvae vellere summam,
Ov. M. 9, 236:litora nive,
Val. Fl. 5, 175:harenam Circi chrysocolla,
Plin. 33, 5, 27, § 90:solum telis,
Verg. A. 9, 666:Tyrrhenas valles caedibus,
Sil. 6, 602:strati bacis silvestribus agri,
Verg. G. 2, 183:ante aras terram caesi stravere juvenci,
covered, id. A. 8, 719.—To stretch out by flinging down, to throw down, stretch on the ground, throw to the ground, overthrow, prostrate (mostly poet., esp. in Verg.; in prose not before the Aug. period; in Cic. only once in the trop. sense; v. the foll.; cf.2.profligo): cujus casus prolapsi cum proximos sterneret,
Liv. 5, 47:circa jacentem ducem sterne Gallorum catervas,
id. 7, 26, 8:turbam invadite ac sternite omnia ferro,
id. 24, 38, 7:alius sit fortis in armis, Sternat et adversos Marte favente duces,
Tib. 1, 10, 30:caede viros,
Verg. A. 10, 119:aliquem leto,
id. ib. 8, 566:morte,
id. ib. 11, 796; Liv. 31, 21, 15; Ov. M. 12, 604:adversā prensis a fronte capillis Stravit humi pronam,
id. ib. 2, 477: primosque et extremos Stravit humum, Hor. C. 4, 14, 32:sternitur volnere,
Verg. A. 10, 781:impetus per stratos caede hostes,
Liv. 4, 29, 1:aliquem morti,
Verg. A. 12, 464:irae Thyesten exitio gravi Stravere,
Hor. C. 1, 16, 18:corpore toto Sternitur in vultus,
Stat. Th. 12, 318:sternitur, et toto projectus corpore terrae,
Verg. A. 11, 87:toto praecipitem sternit,
Sil. 4, 182:hostes,
Just. 2, 11, 13:Ajax stravit ferro pecus,
Hor. S. 2, 3, 202:sternitur et procumbit humi bos,
Verg. A. 5, 481:strata belua texit humum,
Ov. H. 10, 106:rapidus torrens Sternit agros, sternit sata laeta,
Verg. A. 2, 306:moenia,
to overthrow, demolish, Ov. M. 12, 550; cf.:stratis ariete muris,
Liv. 1, 29, 2:sternit a culmine Trojam,
Verg. A. 2, 603; so,(elephanti) stabula Indorum dentibus sternunt,
Plin. 8, 9, 9, § 27.—Trop. (rare):A.deorum plagā perculsi, afflictos se et stratos esse fatentur,
cast down, prostrated, Cic. Tusc. 3, 29, 72:mortalia corda Per gentes humiles stravit pavor,
Verg. G. 1, 331:virtus populi Romani haec omnia strata humi erexit ac sustulit,
Liv. 26, 41, 12:stratā Germaniā,
subdued, Amm. 16, 1, 5.—Hence, strātus, a, um, P. a.; as substt.strāta, ae, f. (sc. via), a paved road or way (post-class.), Eutr. 9, 15:B.amplas sternite jam stratas,
Juvenc. 1, 315:in margine stratae,
id. 3, 656.—strātum, i, n. (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic.; acc. to II. A.).—1.A bed-covering, a coverlet, quilt, blanket; a pillow, bolster:b.lecti mollia strata,
Lucr. 4, 849:proripere se e strato,
Suet. Calig. 51; Ov. M. 5, 34; 10, 267.—Meton. (pars pro toto), a bed, couch:2.haud segnis strato surgit Palinurus,
Verg. A. 3, 513; cf. id. ib. 8, 415;3, 176: tale,
Nep. Ages. 8:quies neque molli strato neque silentio arcessita,
Liv. 21, 4, 7.— Plur.:strataque quae membris intepuere tuis,
Ov. H. 10, 54:dura,
id. Am. 1, 2, 2; Luc. 1, 239.—Once also (sc. lectus) in the masc., Favorin. ap. Gell. 15, 8, 2.—A horsecloth, housing, a saddle, Ov. M. 8, 33; Liv. 7, 14, 7; Sen. Ep. 80, 9; Plin. 7, 56, 57, § 202. —Prov.:3.qui asinum non potest, stratum caedit (v. asinum),
Petr. 45, 8.—A pavement:saxea viarum,
Lucr. 1, 315; 4, 415: extraneum, Petr. poët. 55, 6, 11. -
8 purpureus
purpŭrĕus, a, um ( gen. sing. purpureaï, Lucr. 2, 52), adj. [id.].I.Lit., purple-colored, purple; including very different shades of color, as red, reddish, violet, brownish, blackish, etc. (mostly poet.):II.vestitus,
Cic. Div. 2, 16, 37:pallium,
id. Verr. 2, 5, 13, § 31:flos rosae,
Hor. C. 3, 15, 15:amictus,
id. Ep. 1, 17, 27; Verg. A. 3, 405; Suet. Ner. 25:pannus,
Hor. A. P. 15:aurora,
rose-red, red, rosy, Ov. M. 3, 184:rubor (oris),
id. Tr. 4, 3, 70; cf.os,
Hor. C. 3, 3, 12:ignis in ore Purpureus,
Stat. Achill. 1, 161:anima,
i. e. blood, Verg. A. 9, 349:purpureus lunae sanguine vultus erat,
Ov. Am. 1, 8, 12:purpureus venit in ora pudor,
id. ib. 2, 5, 34:genae,
id. ib. 1, 4, 22:papavera,
Prop. 1, 20, 38:sapa,
Ov. F. 4, 780:lactuca,
Col. 11, 2, 26:merum,
Ov. A. A. 2, 316:capillus,
Verg. G. 1, 405:mustum,
Prop. 3, 15 (4, 16), 17:ficus,
Plin. 15, 18, 19, § 69:mare illud, quod nunc Favonio nascente purpureum videtur,
i. e. blackish, dark, Cic. Ac. 2, 33, 105:fluctus,
Prop. 2, 20 (3, 21), 5 (cf. the Homeric porphureon kuma):pruna,
Col. 12, 10, 4:vites,
id. 3, 2, 1.—Transf.A.Clothed in purple ( poet. for purpuratus):B.tyranni,
Hor. C. 1, 35, 12:rex,
Ov. M. 7, 102:filius,
id. P. 2, 8, 50; Mart. 6, 11, 8 al.:purpureus pennis,
i.e. with purple feathers upon his helmet, Verg. A. 10, 722:torus,
covered with purple, Mart. 12, 17, 8.—Brilliant, shining, bright, beautiful ( poet.):olores,
Hor. C. 4, 1, 10:lumen,
Verg. A. 1, 590:lux,
Ov. F. 6, 252:vultus Bacchi,
Stat. Th. 7, 148:Amor,
Ov. Am. 2, 1, 38; cf.alae,
id. R. Am. 701:orbes (i. e. oculi),
beautiful eyes, Val. Fl. 3, 178:ver, Col. poët. 10, 256: bracchia purpurea candidiora nive,
shining, Albin. 2, 62. -
9 sterno
sterno, strāvī, strātum, ere (zu Wz. *ster-, altind. strnati, streut, wirft nieder, griech. στρώννυμι, στορέννυμι got. straujan, ahd. strewen, streuen), I) auf den Boden hinbreiten, hinstreuen, A) im allg.: a) eig.: vestes, Ov.; vgl. strata sub pedibus vestis, Suet.: vellus duro in solo, Ov.: strata iacent passim sua quaeque sub arbore poma, Verg.: glaream, Tibull.: arenam, Ov.: spongias ad lunam et pruinas, Plin.: arma per flores, Gratt.: super eos (asseres) pontes, schlagen, Curt. – bildl., illos cognitioni numinis tui sternere, unterbreiten, unterstellen, Spart. Hel. 1. § 1. – b) übtr., u. zwar Passiv sterni medial, v. Örtl., sich ausbreiten, sich erstrecken, ibi Laborini campi sternuntur, Plin.: insulae Frisiorum, Chaucorum etc. sternuntur inter Helinum ac Flevum, Plin. – B) insbes.: 1) am Boden usw. hinbreiten, hinlegen, hinstrecken, niederlegen, niederstrecken, niederwerfen, a) übh.: silvas, Curt.: vineam, Colum.: u. so vites stratae, Colum. – corpora passim, Liv.: strata somno corpora, Liv.: quidam somno etiam strati, Liv. – refl. se st., sich hinstrecken, sich lagern, se somno in litore, Verg. – u. ebenso Passiv medial, sterni passim ferarum ritu, Liv.: sterni Iovi, sich niederwerfen zum Gebet, fußfällig verehren (προςκυνειν), Sil.: so auch Partiz. stratus, hingestreckt, hingelagert, liegend, humi, Cic.: sibi ad pedes strati, Cic.: viridi membra sub arbuto stratus, Hor. – ursi humanitus strati, hingestreckt-, sich hinlegend wie die Menschen, Plin. – b) feindlich, gewaltsam niederstrecken, zu Boden strecken, niederwerfen, niedermachen, niederhauen, α) eig.: ferro pecus, Hor.: omnia ferro, Liv.: caede viros, Verg.: alqm subitā morte, Verg.: alqm morti, Verg.: extremos metendo humum, Hor.: ingenti caede sterni, Liv.: strati caede hostes, Liv. – poet., ventos, sich legen machen, beruhigen, Hor. – moenia, Ov.: ariete muros, Liv.: a culmine Troiam, Verg.: stabula dentibus, vom Elefanten, Plin. – β) übtr., niederwerfen, zu Bodendrücken, -werfen, irae Thyesten exitio gravi stravere, Hor.: mortalia corda humilis stravit pavor, Verg.: afflictos se et stratos esse, Cic. – 2) Rauhes usw. zur Fläche hinbreiten, ebnen, glatt und eben legen, a) das aufwogende Meer ebnen, sich legen machen, aequor aquis, Verg.: pontum, Ov.: postea sternitur mare alcyonum feturae, Plin. – b) einen rauhen Weg usw. ebnen, eben legen, bahnen, α) eig.: viam per mare magnum, Lucr.: hoc (iter) Cannae stravere tibi, Sil.: stratum militari labore iter, Quint. – bes. durch Pflaster usw., pflastern, semitam saxo quadrato, Liv.: vias, clivum silice, emporium lapide, Liv.: fossam silice vel glareā, auspflastern, Plin.: columnam tollere, locum illum sternendum (zu pflastern) locare, Cic. – β) bildl.: praesens tibi fama benignum stravit iter, Stat. Theb. 12, 813. – II) meton., mit etwas überbreiten, überstreuen, bedecken, überdecken, a) übh.: foliis nemus, vom Sturm, Hor.: litora nive, Val. Flacc.: arenam Circi chrysocollā, Plin.: solum telis, Verg.: ante aras terram caesi stravere iuvenci, Verg.: intrinsecus (solum) stratum sulphure et bitumine traditur, Iustin. – naves pontibus, Tac.: maria pontibus, Iustin. – triclinia argento privatorum alci sternuntur, die Tafeln jmds. werden mit dem Silbergerät der Privatpersonen besetzt, Eutr. – b) insbes.: α) eine Lagerstatt mit Teppichen, Polstern usw. überbreiten, decken, polstern, zurechtmachen, duabus culcitis ac duabus toros plagulis, Varro fr.: lectum vestimentis, Ter.: lectum sine linteis, sine purpura, Liv. epit.: u. so bl. lectum, Komik., Cic. u.a.: triclinium, Cic.: arceram, XII tabb. fr.: lectus lepide stratus, Plaut.: cathedra strata, gepolstert, Iuven. – absol., iubet sterni sibi in prima domus parte, Plin. ep. – β) ein Pferd decken, unser satteln, equum, Liv. u. Veget.: non stratos, non infrenatos (aufgezäumt) habebant equos, Liv.: iam dimisso synthemate (Postschein) equus publicus sternebatur, Hieron. epist. 118, 1. – / Synk. Plusquamperf. strarat, Manil. 1, 776: strasset, Varro de vit. P.R. 1. fr. 24 ( bei Non. 86, 6).
-
10 sterno
sterno, strāvī, strātum, ere (zu Wz. *ster-, altind. strnati, streut, wirft nieder, griech. στρώννυμι, στορέννυμι got. straujan, ahd. strewen, streuen), I) auf den Boden hinbreiten, hinstreuen, A) im allg.: a) eig.: vestes, Ov.; vgl. strata sub pedibus vestis, Suet.: vellus duro in solo, Ov.: strata iacent passim sua quaeque sub arbore poma, Verg.: glaream, Tibull.: arenam, Ov.: spongias ad lunam et pruinas, Plin.: arma per flores, Gratt.: super eos (asseres) pontes, schlagen, Curt. – bildl., illos cognitioni numinis tui sternere, unterbreiten, unterstellen, Spart. Hel. 1. § 1. – b) übtr., u. zwar Passiv sterni medial, v. Örtl., sich ausbreiten, sich erstrecken, ibi Laborini campi sternuntur, Plin.: insulae Frisiorum, Chaucorum etc. sternuntur inter Helinum ac Flevum, Plin. – B) insbes.: 1) am Boden usw. hinbreiten, hinlegen, hinstrecken, niederlegen, niederstrecken, niederwerfen, a) übh.: silvas, Curt.: vineam, Colum.: u. so vites stratae, Colum. – corpora passim, Liv.: strata somno corpora, Liv.: quidam somno etiam strati, Liv. – refl. se st., sich hinstrecken, sich lagern, se somno in litore, Verg. – u. ebenso Passiv medial, sterni passim ferarum ritu, Liv.: sterni Iovi, sich niederwerfen zum Gebet, fußfällig verehren (προςκυνειν), Sil.: so auch Partiz. stratus, hingestreckt, hingelagert, liegend, humi, Cic.: sibi ad————pedes strati, Cic.: viridi membra sub arbuto stratus, Hor. – ursi humanitus strati, hingestreckt-, sich hinlegend wie die Menschen, Plin. – b) feindlich, gewaltsam niederstrecken, zu Boden strecken, niederwerfen, niedermachen, niederhauen, α) eig.: ferro pecus, Hor.: omnia ferro, Liv.: caede viros, Verg.: alqm subitā morte, Verg.: alqm morti, Verg.: extremos metendo humum, Hor.: ingenti caede sterni, Liv.: strati caede hostes, Liv. – poet., ventos, sich legen machen, beruhigen, Hor. – moenia, Ov.: ariete muros, Liv.: a culmine Troiam, Verg.: stabula dentibus, vom Elefanten, Plin. – β) übtr., niederwerfen, zu Bodendrücken, -werfen, irae Thyesten exitio gravi stravere, Hor.: mortalia corda humilis stravit pavor, Verg.: afflictos se et stratos esse, Cic. – 2) Rauhes usw. zur Fläche hinbreiten, ebnen, glatt und eben legen, a) das aufwogende Meer ebnen, sich legen machen, aequor aquis, Verg.: pontum, Ov.: postea sternitur mare alcyonum feturae, Plin. – b) einen rauhen Weg usw. ebnen, eben legen, bahnen, α) eig.: viam per mare magnum, Lucr.: hoc (iter) Cannae stravere tibi, Sil.: stratum militari labore iter, Quint. – bes. durch Pflaster usw., pflastern, semitam saxo quadrato, Liv.: vias, clivum silice, emporium lapide, Liv.: fossam silice vel glareā, auspflastern, Plin.: columnam tollere, locum illum sternendum (zu pflastern) locare, Cic. – β) bildl.: praesens tibi fama————benignum stravit iter, Stat. Theb. 12, 813. – II) meton., mit etwas überbreiten, überstreuen, bedecken, überdecken, a) übh.: foliis nemus, vom Sturm, Hor.: litora nive, Val. Flacc.: arenam Circi chrysocollā, Plin.: solum telis, Verg.: ante aras terram caesi stravere iuvenci, Verg.: intrinsecus (solum) stratum sulphure et bitumine traditur, Iustin. – naves pontibus, Tac.: maria pontibus, Iustin. – triclinia argento privatorum alci sternuntur, die Tafeln jmds. werden mit dem Silbergerät der Privatpersonen besetzt, Eutr. – b) insbes.: α) eine Lagerstatt mit Teppichen, Polstern usw. überbreiten, decken, polstern, zurechtmachen, duabus culcitis ac duabus toros plagulis, Varro fr.: lectum vestimentis, Ter.: lectum sine linteis, sine purpura, Liv. epit.: u. so bl. lectum, Komik., Cic. u.a.: triclinium, Cic.: arceram, XII tabb. fr.: lectus lepide stratus, Plaut.: cathedra strata, gepolstert, Iuven. – absol., iubet sterni sibi in prima domus parte, Plin. ep. – β) ein Pferd decken, unser satteln, equum, Liv. u. Veget.: non stratos, non infrenatos (aufgezäumt) habebant equos, Liv.: iam dimisso synthemate (Postschein) equus publicus sternebatur, Hieron. epist. 118, 1. – ⇒ Synk. Plusquamperf. strarat, Manil. 1, 776: strasset, Varro de vit. P.R. 1. fr. 24 ( bei Non. 86, 6). -
11 apud
ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).I.A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:B.adsum apud te, genitor,
id. ib. p. 522, 32:alteram (partem) apud me adponito,
Plaut. Trin. 4, 3, 60:nunc hic apud te servio,
id. Capt. 2, 2, 62:scriptorum non magnast copia apud me,
Cat. 68, 33 Mull.:mane apud me,
Vulg. Gen. 29, 19:Advocatum habemus apud Patrem,
ib. 1 Joan. 2, 1:cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,
Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—Esp.1.a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:b.Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,
Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:hic apud me hortum confodere jussi,
id. Aul. 2, 2, 66:si commodumst, apud me, sis, volo,
Ter. Heaut. 1, 1, 110:condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?
Plaut. Trin. 1, 2, 159:Quid sibi volunt homines isti apud te?
Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:cenabis bene apud me,
Cat. 13, 1:apud me habitavit,
Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:apud te cenavit,
id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,
Vulg. Jud. 19, 9:tenet intus apud se,
Lucil. 9, 59 Mull.:Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,
Cic. Att. 5, 6:apud se fecit manere,
Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,
Cic. Cat. 3, 10:Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,
id. Phil. 1, 8:mansit apud eum quattuor mensibus,
Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:apud quem deversatus es,
Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):habitasti apud Heium Messanae,
Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:Fuisti apud Laecam illa nocte,
id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:apud Ostorium Scapulam epulatur,
Tac. A. 14, 48:apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,
id. H. 3, 74; 1, 14:Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,
Vulg. Act. 9, 43:invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,
Cic. Dom. 83:qui apud te esset eductus,
id. Quinct. 69:apud quem erat educatus,
id. Lael. 20, 75:cum alter ejus filius apud matrem educaretur,
id. Clu. 27:disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,
Tac. A. 15, 52:se apud Q. Mucium jus civile didicisse,
id. Or. 30:apud eosdem magistratus institutus,
Suet. Calig. 24:servorum manus tamquam apud senem festinantes,
Tac. H. 1, 7:in convivio apud regem,
id. A. 2, 57: Bene vale;apud Orcum te videbo,
in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,
Tac. A. 11, 27:frater apud Othonem militans,
in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),
id. ib. 2, 27:quorum sint legati apud se,
in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,
id. ib. 1, 47:dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,
at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,
at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,
Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,
Cic. Sest. 41:domi esse apud sese archipiratas dixit duos,
id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,
Cic. Verr. 1, 50:esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,
id. ib. 4, 16:nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,
id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):2.Sumne ego apud me?
Plaut. Mil. 4, 8, 36:Non sum apud me,
Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,
Ter. Heaut. 5, 1, 48:Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,
id. And. 5, 4, 34:Num tibi videtur esse apud sese?
id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):proin tu fac, apud te ut sies,
id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.a.Of civil or military affairs, before:b.cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,
Cic. Arch. 3:apud eosdem judices reus est factus,
id. Clu. 22, 59:vis de his judicari apud me?
Vulg. Act. 25, 9:accusavit fratres suos apud patrem,
ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:hoc, quod nunc apud pontifices agis,
Cic. Dom. 51; 117:istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,
id. Lig. 12:qui hanc causam aliquotiens apud te egit,
id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,
id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:tutoresne defendent apud istius modi praetorem?
Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:omnia apud praetores gererentur,
Tac. Or. 38:causam nescio quam apud judicem defendebat,
Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,
Cic. Lig. 6:apud judicem causam dicere,
id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:apud aliquem dicere,
id. Lig. 6; id. Deiot. 4:verba apud senatum fecit,
id. Verr. 2, 2, 20:habita apud senatum oratione,
Tac. A. 12, 25; 6, 8:haec apud patres disseruit,
id. ib. 2, 43; 4, 2;4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,
Cic. Verr. 4, 18:Quae est ergo apud Caesarem querella?
id. Lig. 25:isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,
id. Caecin. 38:petita multa est apud eum praetorem,
id. Verr. 1, 155:causam contra aliquem apud centumviros dicere,
id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,
Cic. Verr. 3, 120:apud eorum quem qui manumitteretur,
Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—In extra judicial cases, before:c. (α).apud hunc confessus es et genus etc.,
Plaut. Capt. 2, 3, 52:nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,
id. ib. 3, 4, 93:apud erum qui (servos) vera loquitur,
id. Am. 2, 1, 43:apud novercam querere,
id. Ps. 1, 3, 80:ego apud parentem loquor,
Cic. Lig. 30:plura fateri apud amicos,
Tac. A. 14, 62:aliquid apud aliquem laudare,
Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:aliquem apud aliquos vituperare,
Cic. Phil. 2, 11:apud quem tu etiam nos criminari soles,
id. Vatin. 29.—With verbs:(β).apud Tenedios sanctissimus deus habetur,
Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,
id. ib. 2, 126;1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,
id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:apud judicem grave et sanctum esse ducetur,
id. Q. Rosc. 6:Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,
Vulg. Gal. 3, 11:haec apud illos barbatos ridicula videbantur,
Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,
Vulg. 2 Pet. 3, 8.—With adjj.:(γ).fuisti apud pontifices superior,
Cic. Dom. 4:qui honos est apud Syracusanos amplissimus,
id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:quam clara (expugnatio) apud omnes,
id. Verr. 1, 50; 2, 50:Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,
Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,
Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:quod aeque apud bonos miserum est,
id. ib. 1, 29:quae justa sunt apud nos,
Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:tunc eritis inculpabiles apud Dominum,
ib. Num. 32, 22:si is pretio apud istum idoneus esset,
Cic. Verr. 2, 121.—With substt.:d.est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,
Cic. Verr. 1, 46:tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,
id. ib. 5, 150:qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,
id. ib. 2, 111:Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,
Curt. 6, 72:abominatio est uterque apud Deum,
Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,
Liv. 6, 39, 11:Sic apud animum meum statuo,
Sall. de Ord. Rep. 2:sic statuere apud animum meum possum,
Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—And simply before, in the presence of:3.id apud vos proloquar,
Plaut. Capt. prol. 6:nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,
Ter. Heaut. 3, 3, 14:se jactant apud eos, quos inviti vident,
Cic. Fl. 61:licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,
id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:plus quam apud vos commemorari velitis,
Cic. Caecin. 77:non apud indoctos loquor,
id. Pis. 68:ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,
Caes. B. G. 1, 19:quid apud magnum loquerentur Achillem,
Ov. M. 12, 163:neque raro neque apud paucos talia jaciebat,
Tac. A. 4, 7:loqui de se apud aliquem,
Cic. Att. 1, 3:mentiri apud aliquem,
Plaut. Poen. 1, 1, 24:apud aliquem profiteri,
Curt. 7, 7, 24:Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,
Cic. Mur. 61:Caesar apud milites contionatur,
Caes. B. C. 1, 7:gratias agere alicui apud aliquem,
Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,
Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:Quae fundebat apud Samson lacrimas,
Vulg. Jud. 14, 16.—Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:4.quom apud te parum stet fides,
Plaut. Ps. 1, 5, 62:Et bene apud memores veteris stat gratia facti,
Verg. A. 4, 539:At fides mihi apud hunc est,
Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:ut apud me praemium esse positum pietati scias,
id. Hec. 4, 2, 8:alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,
Vulg. Matt. 6, 1:illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,
Cic. Imp. Pomp. 46:(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,
Caes. B. G. 2, 14:si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,
Cic. Sest. 12:Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,
id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,
id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:(servi) apud eum sunt in honore et pretio,
id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,
id. Verr. 5, 181:quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,
id. ib. 1, 42:domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,
id. Clu. 154; id. Mur. 38:Dumnorigem, magna apud plebem gratia,
Caes. B. G. 1, 18:tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,
id. ib. 1, 20:certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,
Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,
Caes. B. G. 1, 40:apud quem ut multum gratia valeret,
Nep. Con. 2, 1:video apud te causas valere plus quam preces,
Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:quod apud vos plurimum debebit valere,
Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 113:speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,
id. Sex. Rosc. 141:(eum) apud finitimas civitates largiter posse,
Caes. B. G. 1, 18:quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,
Cic. Verr. 1, 19:quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,
id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:qui apud eum plurimum poterat,
id. ib. 3, 130:qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,
id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:faciles sunt preces apud eos, qui etc.,
Cic. Har. Resp. 63:nihil me turpius apud homines fuisset,
id. Att. 2, 19:apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,
Cels. 3, 23.—Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:5.CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,
Cic. Fl. 52:Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,
Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:qui (colonus) perigrinatur apud vos,
Vulg. Exod. 12, 49:qui regnabat apud vos,
ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:si iste apud eos quaestor non fuisset,
Cic. Div. in Caecil. 4; 65:Apud eos fuisse regem Divitiacum,
Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:qui (praetores) apud illos a populo creantur,
Cic. Fl. 44:apud quos consul fuerat,
id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,
id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,
Verg. A. 6, 568;Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,
Cic. Font. 42:qui apud socios nominis Latini censi essent,
Liv. 41, 9:qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,
Cic. Verr. 4, 109:id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,
id. ib. 4, 80:si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,
id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,
Cic. Verr. 2, 131:si tu apud Persas deprehensus etc.,
id. ib. 5, 166:Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,
Caes. B. G. 1, 2:apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,
Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,
Caes. B. G. 1, 50:aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,
Tac. G. 31:Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),
Verg. A. 2, 71:apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,
Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,
in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:apud exercitum mihi fueris tot annos,
id. Mur. 45:quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,
in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,
Tac. H. 5, 10:quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,
with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:6.Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,
id. de Or. 1, 7, 28:quo in libro,
id. ib. 1, 11, 47):ut scriptum apud eundem Caelium est,
Cic. Div. 1, 26, 55:apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,
id. Sen. 22, 79:quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,
id. Off. 1, 9, 28:apud Agathoclem scriptum in historia est,
id. Div. 1, 24, 50:ut est apud poetam nescio quem,
id. Phil. 2, 65:Quod enim est apud Ennium, etc.,
id. Off. 1, 8, 26:de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,
id. ib. 1, 25, 87:Apud Varronem ita est, etc.,
Plin. 18, 35, 79, § 348:ut video scriptum apud Graecos,
Cic. Scaur. 4:invenio apud quosdam auctores,
Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:reperio apud scriptores,
id. ib. 2, 88:apud Solonem,
i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,
Tac. Or. 9. —Also of speakers:apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,
Tac. Agr. 22.—a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:b.quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,
Cic. Leg. 2, 13, 33:juris civilis magnum usum apud multos fuisse,
id. Brut. 41, 152:cum apud eum summum esset imperium populi,
Nep. Phoc. 2, 4:omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,
Sall. C. 20, 8:par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,
Liv. 22, 30, 8:apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),
Tac. A. 12, 35:pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),
id. H. 4, 76:minorem esse apud victos animum,
id. ib. 3, 1;2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,
Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:apud te est fons vitae,
Vulg. Psa. 35, 10:apud Dominum (est) misericordia,
ib. ib. 129, 7.—Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:c.erat ei apud me pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,
Cic. Verr. 4, 29:multa (signa) deposita apud amicos,
id. ib. 4, 36:apud quem inventus est scyphus,
Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:te pix atra agitet apud carnuficem,
in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:qui (obsides) apud eum sint,
Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:II.remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,
Cic. Verr. 4, 2:si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,
Tac. H. 1, 13; 1, 20:qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,
Cic. Div. in Caecil. 8:neque praemia caedis apud interfectorem mansura,
Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:fidens apud aliquem obligare,
Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:Essetne apud te is servos acceptissimus?
Plaut. Capt. 3, 5, 56:non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,
Cic. Verr. 2, 110:apud publicanos gratiosus fuisti,
id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;apud Deum autem omnia possibilia sunt,
Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.Transf. In designations of place,A.At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):B.verecundari neminem apud mensam decet,
Plaut. Trin. 2, 4, 77:Quid apud hasce aedis negotii est tibi?
id. Am. 1, 1, 194:Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?
id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:navem is fregit apud Andrum insulam,
Ter. And. 1, 3, 17:apud Tenedum pugna illa navalis,
Cic. Arch. 21:ut apud Salamina classem suam constituerent,
Nep. Them. 3, 4:apud oppidum morati,
Caes. B. G. 2, 7:agri in Hispania apud Karthaginem Novam,
Cic. Agr. 1, 5:bellatum apud Actium,
Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,
Ov. R. Am. 163:morabatur in castris apud Galgalam,
Vulg. Jos. 10, 6:quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,
Verg. A. 11, 288:apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,
Tac. A. 4, 25:Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. H. 3, 35:apud vexillum tendentes,
id. A. 1, 17:trepidatur apud naves,
id. H. 2, 15:hostis est non apud Anienem, sed in urbe,
Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,
Verg. A. 5, 261:apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,
Verg. A. 12, 331:octo apud Rhenum legiones,
Tac. A. 1, 3:apud ripam Rheni,
id. ib. 2, 83:probavi te apud Aquam Contradictionis,
Vulg. Psa. 80, 8:repertus apud fretum Siciliae,
Tac. A. 6, 14:propitiata Juno apud proximum mare,
id. ib. 15, 44:apud promunturium Miseni consedit in villa,
id. ib. 6, 50:Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,
Cat. 63, 53 Mull.:apud altaria deum pepigere,
before, Tac. A. 11, 9:decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,
id. ib. 14, 12 (cf.:unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,
Liv. 41, 9):apud Caesaris effigiem procubuit,
Tac. A. 12, 17; 13, 23:quartum apud lapidem substiterat,
id. ib. 15, 60:laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),
Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;on the other hand,
id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,
Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,
Tac. A. 2, 49.—At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,III.ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,
Tac. A. 4, 64:apud villam est,
Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,
Plaut. Ep. 2, 2, 67:deponere apud Solos in delubro pecuniam,
Cic. Leg. 2, 16, 40:ut rationes apud duas civitates possim relinquere,
id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,
Liv. 28, 29:donum apud Antium statuitur,
Tac. A. 3, 71:bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,
id. ib. 6, 11:Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,
Suet. Tit. 5:quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,
id. Aug. 93:apud Mediolanum,
Lact. Mort. Persec. 48:eum pugionem apud Capitolium consecravit,
Tac. A. 15, 74:Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,
id. ib. 15, 32:quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,
id. ib. 3, 72:qui (rei) apud aerarium pependissent,
Suet. Dom. 9 Roth:cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,
Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,
Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:apud Pharsaliam,
Liv. Epit. 111:apud Palaestinam,
Eutr. 7, 13:qui erant apud Helladam,
Vulg. 1 Macc. 8, 9. —Of time.A.With words denoting time or occasion, in, at (rare):B.apud saeclum prius,
Ter. Eun. 2, 2, 15:aliquem apud judicium persequi,
at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—With words designating persons, with, among, in the time of:IV.hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,
Cic. Off. 1, 12, 36:fecerunt hoc multi apud majores nostros,
id. Verr. 2, 118; 5, 148:Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,
id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),
Tac. A. 2, 33.—For ad with words implying motion (very rare):► Apud has some peculiarities of position, chiefly in Tac.APVT EVM PERVENIRE,
Inscr. Grut. 786, 5:atque apud hunc eo vicinum,
Plaut. Mil. 2, 5, 70:Bito apud aurificem,
Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:(naves) apud insulas longius sitas ejectae,
Tac. A. 2, 24:qui apud Romanos de societate functus est legatione,
Vulg. 2 Macc. 4, 11.(cf. ad, I. fin. b.)a.It is sometimes placed after its subst.:b.quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,
Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:Is locus est Cumas aput,
Lucr. 6, 747 Lachm.:montem apud Erycum,
Tac. A. 4, 43:ripam apud Euphratis,
id. ib. 6, 31:Misenum apud et Ravennam,
id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—It is sometimes placed between the subst. and adj.:c.barbaras apud gentes,
Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,
id. ib. 14, 14.—Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,
ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416. -
12 fluvius
flŭvĭus (in inscrr. also written FLOVIOS), ii ( gen. plur.:I.fluvium,
Val. Fl. 6, 391;flūviōrum scanned as a trisyllable,
Verg. G. 1, 482), m. (access. form fluvia, ae, f., Sisenn. ap. Non. 207, 7 sq.) [fluo], a river.Lit. (class.; but much less freq. than flumen; not in Caes., who employs flumen several hundred times): postquam consistit fluvius, Enn. ap. Fronto Ep. de Orat. p. 129 ed. Nieb. (Ann. v. 68 ed. Vahl.):II.rapidus,
Plaut. Men. prol. 64; id. Bacch. 1, 1, 52:de fluvio aquam derivare,
id. Truc. 2, 7, 12:apud Hypanim fluvium, qui ab Europae parte in Pontum influit,
Cic. Tusc. 1, 39, 94:Eurotas,
id. Inv. 2, 31, 96:Sagra,
id. N. D. 2, 2, 6:Atratus,
id. Div. 1, 43, 98:Taurus,
Liv. 38, 15, 7 Drak. N. cr.:ultra Albim fluvium,
Suet. Aug. 21:se fluvio dea condidit alto,
Verg. A. 12, 886:fluvio succedit opaco,
id. ib. 7, 36:fluvium vinclis innaret Cloelia ruptis,
id. ib. 8, 651:fluvio cum forte secundo Deflueret,
id. ib. 7, 494: nec fluvii [p. 764] strepunt hibernā nive turgidi, Hor. C. 4, 12, 3 al.;of the Styx,
Verg. A. 6, 384; 415; cf.Lethaeus,
id. ib. 6, 749.—Prov.:quisnam istic fluvius est, quem non recipiat mare?
Plaut. Curc. 1, 1, 86.—Transf., in gen., like flumen, for running water, a stream ( poet. and in post-Aug. prose):arbuta sufficere et fluvios praebere recentes,
Verg. G. 3, 301; cf. id. ib. 3, 126:purgatura malum fluvio vivente soporem,
Stat. Th. 9, 574:perfusa certo fluvio terra,
Plin. 34, 14, 41, § 142. -
13 gelu
gĕlum, i, n., and gĕlus, ūs, m. (nom. gelu, n., Prisc. 658 P.; but only found in Liv. ap. Non. 207, 30, a corrupt passage; and freq. in Vulg., e. g. Dan. 3, 69;I.Zach. 14, 6: gelum,
Lucr. 6, 877; Varr. R. R. 1, 45, 2; gen. geli, Lucr. 5, 205 al.; nom. gelus, Att. ap. Prisc. 6, p. 685 P.; cf. Non. 208, 1, Fragm Trag. v. 390 Rib.; Afran. ap. Non. 207, 32, Com. Fragm. v. 106 Rib.; Cato, R. R. 40, 4 al.; acc. gelum, m., Cat. Orig. 2, Fragm. 30; abl. gelu, m., Mela, 3, 5 ext.; Flor. 4, 12, 18; Plin. Pan. 12) [root gal-, to be bright; whence gelaô, to laugh (cf. kumatôn gelasma, Aesch. Pr. 90); gala, milk; galênê, calm; cf.: lac, glacies; cf. Curt. Gr. Etym. p. 172], icy coldness, frost, cold (cf.: pruina, glacies, rigor).In gen.:II.praeusti artus, nive rigentes nervi, membra torrida gelu,
Liv. 21, 40, 9:nec ventus fraudi, solve geluve fuit, Ov. de Nuce, 106: et maris adstricto quae coit unda gelu,
id. Tr. 2, 196:altitudo gelūs,
Plin. 8, 28, 42, § 103:geluque Flumina constiterint acuto,
Hor. C. 1, 9, 3:rura gelu tum claudit hiems,
Verg. G. 2, 317:horrida cano Bruma gelu,
id. ib. 3, 442; Stat. Th. 5, 392.— -
14 gelum
gĕlum, i, n., and gĕlus, ūs, m. (nom. gelu, n., Prisc. 658 P.; but only found in Liv. ap. Non. 207, 30, a corrupt passage; and freq. in Vulg., e. g. Dan. 3, 69;I.Zach. 14, 6: gelum,
Lucr. 6, 877; Varr. R. R. 1, 45, 2; gen. geli, Lucr. 5, 205 al.; nom. gelus, Att. ap. Prisc. 6, p. 685 P.; cf. Non. 208, 1, Fragm Trag. v. 390 Rib.; Afran. ap. Non. 207, 32, Com. Fragm. v. 106 Rib.; Cato, R. R. 40, 4 al.; acc. gelum, m., Cat. Orig. 2, Fragm. 30; abl. gelu, m., Mela, 3, 5 ext.; Flor. 4, 12, 18; Plin. Pan. 12) [root gal-, to be bright; whence gelaô, to laugh (cf. kumatôn gelasma, Aesch. Pr. 90); gala, milk; galênê, calm; cf.: lac, glacies; cf. Curt. Gr. Etym. p. 172], icy coldness, frost, cold (cf.: pruina, glacies, rigor).In gen.:II.praeusti artus, nive rigentes nervi, membra torrida gelu,
Liv. 21, 40, 9:nec ventus fraudi, solve geluve fuit, Ov. de Nuce, 106: et maris adstricto quae coit unda gelu,
id. Tr. 2, 196:altitudo gelūs,
Plin. 8, 28, 42, § 103:geluque Flumina constiterint acuto,
Hor. C. 1, 9, 3:rura gelu tum claudit hiems,
Verg. G. 2, 317:horrida cano Bruma gelu,
id. ib. 3, 442; Stat. Th. 5, 392.— -
15 gelus
gĕlum, i, n., and gĕlus, ūs, m. (nom. gelu, n., Prisc. 658 P.; but only found in Liv. ap. Non. 207, 30, a corrupt passage; and freq. in Vulg., e. g. Dan. 3, 69;I.Zach. 14, 6: gelum,
Lucr. 6, 877; Varr. R. R. 1, 45, 2; gen. geli, Lucr. 5, 205 al.; nom. gelus, Att. ap. Prisc. 6, p. 685 P.; cf. Non. 208, 1, Fragm Trag. v. 390 Rib.; Afran. ap. Non. 207, 32, Com. Fragm. v. 106 Rib.; Cato, R. R. 40, 4 al.; acc. gelum, m., Cat. Orig. 2, Fragm. 30; abl. gelu, m., Mela, 3, 5 ext.; Flor. 4, 12, 18; Plin. Pan. 12) [root gal-, to be bright; whence gelaô, to laugh (cf. kumatôn gelasma, Aesch. Pr. 90); gala, milk; galênê, calm; cf.: lac, glacies; cf. Curt. Gr. Etym. p. 172], icy coldness, frost, cold (cf.: pruina, glacies, rigor).In gen.:II.praeusti artus, nive rigentes nervi, membra torrida gelu,
Liv. 21, 40, 9:nec ventus fraudi, solve geluve fuit, Ov. de Nuce, 106: et maris adstricto quae coit unda gelu,
id. Tr. 2, 196:altitudo gelūs,
Plin. 8, 28, 42, § 103:geluque Flumina constiterint acuto,
Hor. C. 1, 9, 3:rura gelu tum claudit hiems,
Verg. G. 2, 317:horrida cano Bruma gelu,
id. ib. 3, 442; Stat. Th. 5, 392.— -
16 verbero
1.verbĕro, āvi, ātum, 1 (old form verberit for verberarit, Fest. p. 230, 15 e leg. Serv. ad Tull.; inf. verberarier, Plaut. As. 2, 3, 7; id. Most. 3, 1, 92), v. a. [verber], to lash, scourge, whip, flog, beat, drub (class.; syn.: ferio, pulso).I.Lit.: So. Sum obtusus pugnis pessume. Am. Quis te verberavit? Plaut. Am. 2, 1, 60:b.pulsare verberareque homines,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; so (with pulsare) id. ib. 2, 3, 26, §66: civem Romanum,
id. Rep. 2, 31, 54:matrem,
id. Vatin. 5, 11; cf.:parentem, servum injuriā,
id. Fin. 4, 27, 76:oculos virgis,
id. Verr. 2, 5, 43, § 112:laterum costas ense,
Ov. M. 4, 727; Mart. 7, 94, 6; Dig. 47, 10, 5 proöem.— Absol.:quo firme verberaturi insisterent,
Suet. Calig. 26:caudā verberando excutere cibum,
Plin. 32, 2, 5, § 12. —Prov.:noli verberare lapidem, ne perdas manum,
Plaut. Curc. 1, 3, 41.—Transf., of inanimate things, to beat, strike, lash, knock, etc.:II.locum coaequato et paviculis verberato,
Cato, R. R. 91:tormentis Mutinam verberavit,
Cic. Phil. 8, 7, 20:aquila aethera verberat alis,
Verg. A. 11, 756:verberat ictibus auras,
id. ib. 5, 377:fundā amnem,
id. G. 1, 141; cf.:sidera (unda),
id. A. 3, 423:agros nive (Juppiter),
Stat. Th. 5, 390:undas (Aufidus),
to lash, Luc. 2, 407; cf.:navem (Auster),
Hor. Epod. 10, 3:puppim (Eurus),
Val. Fl. 1, 639.—In a comic pun, Plaut. Am. 1, 1, 177.—Trop., to lash, chastise, plague, torment, harass with words:2.aliquem verbis,
Plaut. Truc. 1, 2, 17:ne me ut surdo verbera aures,
id. Mil. 4, 1, 204:senatus convicio verberari,
Cic. Pis. 26, 63; cf.:verberavi te cogitationis tacito duntaxat convicio,
id. Fam. 16, 26, 1:orator in dicendo exercitatus hac ipsā exercitatione istos verberabit,
id. de Or. 3, 21, 79:aures sermonibus,
Tac. Agr. 41; Petr. 132.verbĕro, ōnis, m. [1. verbero], one worthy of stripes, a scoundrel, rascal:ain' tu vero verbero?
Plaut. Am. 1, 1, 128; Cic. Att. 14, 6, 1; Plaut. Am. 1, 1, 187; id. Ps. 4, 7, 63; id. As. 2, 4, 10; 2, 4, 78; 3, 3, 79; id. Capt. 3, 4, 19 al.; Ter. Phorm. 4, 4, 3; 5, 6, 10.
См. также в других словарях:
Ding — 1. Acht Dinge bringen in die Wirthschaft Weh: Theater, Putzsucht, Ball und Thee, Cigarren, Pfeife, Bierglas und Kaffee. 2. Acht Dinge haben von Natur Feindschaft gegeneinander: der Bauer und der Wolf, Katze und Maus, Habicht und Taube, Storch und … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
Nuuk — 64° 10′ 50″ N 51° 43′ 18″ W / 64.180556, 51.721667 … Wikipédia en Français
Nuuk — Godthåb City Nuussuaq district of Nuuk with the Sermitsiaq mountain in the background … Wikipedia
AETNA — I. AETNA Caeli et Terrae filia, quam cum compressisset Iuppiter, Palicos Deos peperisse scribunt. Servius in illud Aen. l. 9. v. 585. Pinguis ubi et placabilis ara Palici. II. AETNA mons Siciliae, prius Inesius appellatus, uti tradit… … Hofmann J. Lexicon universale
INFANS — I. INFANS a non fando dictus est, teste Nonio: sicut Graec. νήπιος, a νὴ et ἔπω. Hic sive die sive noctu in lucem prodit, natalis dicitur dies, ut ex Varrone fuse explicat A. Gell. l. 3. c. 2. et quidem verae nativitatis terminus, nonus est… … Hofmann J. Lexicon universale
